Konzervacija slike „Krunisanje cara Dušana" Paje Jovanovića u Narodnom muzeju

Posle obimnih radova na konzervaciji i restauraciji, Narodni muzej je povodom obeležavanja Dana državnosti Republike Srbije, svečano predstavio monumentalno delo Paje Jovanovića „Krunisanje cara Dušana", poznato i pod nazivom „Proglašenje Dušanovog zakonika". Tri meseca ranije, Narodni muzej je takođe svečano predstavio restaurisanu i konzerviranu sliku Save Šumanovića „Berba". Ova dva događaja skoro u isti plan su stavili čuvene autore slika i ekipu konzervatora i restauratora Narodnog muzeja, koji su ovim delima vratili stari sjaj i pripremili ih za dugo izlaganje.

Konzervacija i restauracija slike „Krunisanje cara Dušana" bio je dug proces, pre svega zbog dimenzija slike (390 x 589 cm), ali i zbog sveobuhvatne analize i tehnike i slikarskog postupka. U saradnji sa Tehnološko-metalurškim i Hemijskim fakultetima Univerziteta u Beogradu, stručnjaci Narodnog muzeja u Beogradu su ispitali mehanička svojstva platna i način njegove pripreme za slikanje kako bi precizno bio proračunat inovativan način zatezanja slike, prvi put primenjen u Srbiji. Klasičan način španovanja na ram je zamenjen novim konstruisanim nosiocem sa elastičnim tenzorima koji ravnomerno, optimalno i nedestruktivno obezbeđuju dugoročnu stabilnost slike. Analitički pristup konzervatora otkrio je i sasvim originalan, bez primera za poređenje, postupak prepariranja platna koji nam je dopunio znanje o Paji Jovanoviću kao slikarskom tehnologu koji je vešto manipulisao materijalima kako bi postigao likovne vrednosti prema svojoj umetničkoj zamisli i želji naručioca, kralja Milana Obrenovića.

Restauracija slike „Berba" započeta je 2016. godine, a osnovni problem celog procesa ležao je u činjenici da je Sava Šumanović bio loš tehnolog, zbog čega su otpadali delovi podloge i bojenog sloja na pojedinim delovima slike. Pored toga, sam blind ram je bio loše načinjen, tako da se pribeglo fiksiranju starog za novi, metalni. Slika je posle radova predstavljena krajem novembra meseca 2021. povodom 100 godina od njenog nastanka.

Ove dve teme su samo dva okvira šire priče o savremenim metodama konzervacije i restauracije „stare" umetnosti, a gosti će biti Nenad Nikitović i Aleksandar Cvijetanović, konzervatori Narodnog muzeja.

Zahvaljujemo Narodnom muzeju na ustupljenim fotografijama.

Urednik i voditelj Znakova: Sava Ristović.