Kostur u bunaru norveškog zamka znak biološkog rata opisanog u 800 godina staroj skandinavskoj sagi

Osamstotina godina stara saga Sveris, između ostalog, opisuje i bacanje tela mrtvog čoveka u bunar tokom vojne kampanje u centralnoj Norveškoj 1197. godine.

Napadači su, prema napisanom u sagi, bacili telo u bunar kako bi zatrovali glavni izvor pijaće vode lokalnog stanovništva, ali se ništa drugo ne zna o samom „čoveku iz bunara“ ili ko je on bio u priči.

Kostur je otkriven još davne 1938. godine, ali je tada mogla da bude sprovedena samo vizuelna analiza. Sada naučnici imaju na raspolaganju niz analitičkih tehnika, uključujući sekvenciranje gena i metodu radioaktivnog ugljenika.

Novo proučavanje kostura, objavljeno u časopisu iScience, daje uvid u izgled „čoveka iz bunara“ na osnovu podrobnog proučavanja uzoraka zuba.

„Ovo je prvi put da smo zapravo pronašli lika koji je pominjan u ovom drevnom tekstu. Ima mnogo srednjovekovnih i još starijih ostataka ljudi širom Evrope, koji se sada proučavaju pomoću sekvenciranja gena“, navodi koautor studije Majkl D. Martina, profesor na norveškom Univerzitetu za nauku i tehnologiju.

Kralj Svere i iznenadni napad na zamak Sveresborg

Sveris saga je svojevrstan prozor u ambiciozni uspon kralja Sverea koji je živeo od 1152. do 1202. godine i vlada Norveškom tokom druge polovine 12. veka. Tekst otkriva ranu norvešku istoriju, opisuje periode političke nestabilnosti i sukoba, zajedno sa ratovima započetim oko toga ko će naslediti presto nakon smrti kralja Sigurda Muna.

Svere je ubacio svoje ime u šešir tvrdeći da je bio sin Muna, koga je njegov brat ubio 1155. godine što je pokrenulo borbu za presto.

Dok mnoge nordijske sage vode poreklo od oralne tradicije i starih izgubljenih rukopisa, saga Sveris je pisana istovremeno sa događajima koje je opisivala. Verovatno od strane nekoga bliskog kralju. Veoma je bogata detaljima, navodi puna imena, lokacije, bitke, vojnu strategiju pa i kraljeve govore.

Kralj Svere je zimu 1197. godine proveo u Bergenu na zapadnoj obali Norveške, dok je njegova protivnička frakcija, koja je predstavljala katoličku crkvu, izvela iznenadni napad stotinama kilometara daleko na zamak Sveresborg, koji je kralj izgradio 1180. godinu u današnjem Trondhajmu.

Dok su stanovnici unutra večerali, napadači su se ušunjali u utvrđenje kroz tajna vrata i zapalili unutrašnjost zamka.

„Uzeli su telo mrtvog čoveka i bacili ga u bunar, a potom ga napunili kamenjem“, navodi se u jednom delu sage.

Veći deo kostura otkriven je ispod velikog kamenja 1938. godine, ali su još kostiju, poput leve šake, pronašli u otkopavanjima 2014. i 2016. godine.

Nova istraživanja i procene govore o tome da se radilo o čoveku koji je imao 30 do 40 godina kada je umro. Stručnjacima je bilo problematično da utvrde koje su tačno povrede nastale pre bacanja i bile uzrok smrti, ali navode da su povreda od udarca tupim predmetom na levoj strani lobanje i dve oštre rasekotine u lobanji najverovatnije nastale pre nego što je umro.

Neočekivano poreklo „čoveka iz bunara“

Prvobitno izvršena metoda radioaktivnog ugljenika potvrdila je da su ostaci kostura oko 900 godina stari što se podudara sa događajima iz sage.

Naučnici su pokušali da sekvenciraju genom od uzorka kostiju, ali uprkos njihovom dobrom stanju DNK u njima mogao da se iskoristi.

Potom je vođa studije Martin Elegard sa Univerziteta za nauku i tehnologiju iskoristio zube, što mu je omogućilo da otkrije da je „čovek iz bunara“ imao blagi ten, plave oči i svetlo smeđu kosu.

Zajedno sa antropologom Agnarom Helgasonom uporedili su genom „čoveka iz bunara“ sa genomima modernih Norvežana, a rezultati su pokazali da vodi poreklo iz južne Norveške.

Pripadnici poražene vojske kralja Sverea vodili su poreklo iz centralnih delova Norveške, dok su njegovi protivnici bili sa juga.

„Najveće iznenađenje za sve nas je bilo da čovek iz bunara nije poticao od lokalne populacije, već vodi poreklo iz specifičnog regiona na jugu Norveške. To ukazuje da je napadačka vojska jednog od svojih mrtvih ljudi u bunar“, navodi Martin.