Kultura Srba u Hrvatskoj – uticaj srpske zajednice na razvoj Zagreba

Priča o zagrebačkim Srbima ispričana je u hodu – od Trga Bana Jelačića, glavnim gradskim ulicama, pa do Gornjeg grada. U arhitekturi značajnijih zagrebačkih spomenika i zgrada utkano je i kulturno-istorijsko nasleđe našeg naroda.

„Prva stanica je, paradoksalno, groblje Mirogoj, gde su u arkadama sahranjivani ugledni Zagrepčani, između ostalih i predstavnici pravoslavne zajednice koja se razvijala krajem 18. i početkom 19. veka i to su bili uglavnom trgovci, činovnici, sveštenici, oficiri i tako dalje“, navodi Tamara Baračkov, urednica emisije Kultura Srba u Hrvatskoj.

Među njima i članovi porodice Jurković, jedini Srbin gradonačelnik Zagreba Stefan Vrabčević, najstarija zagrebačka pravoslavna porodica Malin. Naum Malin jedan je od zaslužnih za podizanje spomenika Banu Jelačiću, na istom trgu na kome su ugledni srpski trgovci gradili kuće.

Istoričar Čedomir Višnjić ističe da se krajem 19. veka stvaraju osnovni institucionalni oblici koji su bili važni za tu zajednicu i koji će tu zajednicu, na neki način, predstavljati i uobličavati u njenom zlatnom periodu.

„Srpsko pevačko društvo osniva se 1887. godine. To je apsolutno prva autonomna pod nacionalnim imenom kulturna institucija zagrebačkih Srba“, kaže Višnjić.

„Do Prvog svetskog rata tu je formirana već jedna jaka, stabilna kultura koja nikada nije isključiva, to je zanimljivo. Ona je uvjek u najdubljoj vezi, ne može se reći sa matičnom kulturom, jer je do tada srpska kultura u Zagrebu već matična. Ona niotkud nije došla nakon toliko stoljeća, dakle“, naglasio je Đorđe Matić, scenarista emisije.

Kuća Bogdana Medakovića, skulptura Simeona Roksandića i Preobaženjska crkva na Preradovićevom trgu, samo su neke od tačaka zagrebačkog jezgra i svedoci prisustva i uticaja zagrebačkih Srba.