Krađa prošlosti na KiM, kakvu crkvu čuva Novo Brdo

Deo konzervatorskih radova već je izveden sa ciljem da se pravoslavna svetinja pretvori u katolički hram, iako ispod zidina Donjeg grada postaje ostaci prave bazilike Svete Marije, poznatije kao Saška crkva.

Arheolog Milan Popović kaže da to nije bila trobrodna bazilika, kao što Albanci misle da sada naprave na tom mestu, već je bila krstoobrazna, prvobitno crkva sa moravskom plastikom.

"Imaju i delovi ćiriličnih tekstova i svi arheološki nalazi pokazuju da je u pitanju pravoslavni hram", kaže Popović.

"U srednjem veku se zna da je Novo Brdo jedan od poznatih gradova. Kada se u Novom Brdu jelo sa zlatnom kašikom u Londonu se nije znalo da je ovde bilo oko 40.000 stanovnika", kaže Sveta Ivanović, predsednik opštine Novo Brdo.

Crkva Svetog Nikole bila je središte Novobrdske mitropolije, a turski izvori pominju srpske despote kao graditelje ovog hrama i tvrđave.

"Moramo insistirati na tome da je ovo naše. Moramo svakog trenutka dokazivati da je ovo naše. Istina, moramo se obraćati najvišim svetskim institucijama. Moramo podržati život oko Novog Brda", kaže pisac Živojin Rakočević.

"Ovde su živeli svi ljudi, i Albanci i Srbi i Turci i Nemci Sasi, jer ovde je bila trgovina, radio je rudnik", kaže Fajik Novobrdalji, mešatanin Novog Brda.

Opština Novo Brdo je srpska enklava, gde od 10.000 stanovnika živi oko 6.500 Srba. Tvrđava i crkva Svetog Nikole svedoče o vremenu kada je Novo Brdo sa rudnikom zlata i srebra, bilo urbani centar srpske srednjevekovne Srbije.

Pravoslavna crkva Svetog Nikole sagrađena je oko 1369. godine a svoj procvat Novo Brdo doživelo je u 15. veku. U to vreme, ovo mesto bilo je pet puta veće od Londona.

U njemu je kovan prvi srpski novac i donet Zakon o rudnicima, drugi takav dokument u Evropi. Prištinske vlasti, sada, crkvu Svetog Nikole i tvrđavu Novo Brdo predstavljaju kao deo svoje baštine.