Niško jevrejsko groblje čeka bolje dane

Iako je niško Jevrejsko groblje odlukom Vlade Srbije 2007. godine zaštićeno kao znamenito mesto, obeležja i dalje propadaju jer se do njih, zbog izgrađenih kuća i okućnica, ali i velike trave ne može prići.

Sto četrdeset kuća, a jedan kućni broj - Mramorska 11. Adresa svih Roma koji žive na jevrejskom groblju decenijama.

U temelju kuće porodice Arifović i danas, posle više od pola veka, vide se nadgrobne ploče sahranjenih Jevreja, ali ne i epitafi na hebrejskom jer su vremenom izbrisani.

"Volela bih da odem negde gde je lepše, da ne živim više ovde", priča Zlata Arifović.

Jevrejska zajednica, kao vlasnik parcele od 32 ara, decenijama bezuspešno pokušava da sačuva uspomenu na pretke. Kroz naselje se teško prolazi, a do spomenika, gde kuća nema, ne može se zbog visokih ograda stovarišta podignutih na susednim placevima.

"Na ovaj način, sa takvim stavom šire zajednice prema tom problemu, svi potencijalni darodavci su suzdržani", navodi presednik Saveza jevrejskih opština Srbije doktor Ruben Fuks.

Sve je počelo davnih šezdesetih godina prošlog veka. U jevrejskoj kapeli živela je romska prodica sa desetoro dece. Danas na jevrejskom groblju u Nišu živi 800 ljudi, među kojima je 300 dece mlađe od 18 godina.

Sahrane su ovde zabranjene 1965. godine. Naselje nije legalizovano iako ima struju, vodu i kanalizaciju. Kuće od kartona vremenom su zamenjene onim od čvrstog materijala.

Direktorka Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niša Elena Vasić Petrović ističe da je stanje svih tih spomenika i svega što se nalazi, izuzetno loše. "Zato treba preduzeti što hitnije sve mere da se zaštiti ono što treba i što pre spasi", dodaje Elena Vasić Petrović.

Pored novčanih sredstava, neophodna je i volja političara.

"Sredstva postoje, treba imati političku i faktičku volju i spremnost", ističe predsednik Lige Roma Srbije Osman Balić.

Na potezu je Grad Niš. Planirano je da novo romsko naselje bude na 20 hektara, a da jevrejsko groblje postane memorijalni kompleks.