Harlem, Pjongjang, Bogatić – gde se igra najbolja košarka tokom vanrednog stanja

Za sve one koji znaju da izolacija nije samo način borbe protiv Kovid-19 već i omiljeno taktičko rešenje Džejmsa Hardena, ove sedmice deluju kao izgubljeno vreme. Umesto da se kristališu favoriti za plejo-fove, i igra možda i najbolja košarka u godini, stiže tek poneka vest o tome kako će se možda razrešiti sezona.

U potrazi za istorijskim utakmicama, spektakularnim potezima ili barem letnjim klinikama našeg udruženja trenera na kojima možete videti sjajna video predavanja stručnjaka kao što su Igor Kokoškov ili Majk Van Gandi, ne treba da zanemarite ni dobre filmove o košarci.

Pronašao sam na Jutjubu pet filmova o košarci. Za gledanje potrebno vam je ovo što već imate da biste čitali ovaj tekst, dakle računar i internet, i ono što svaki kouč ionako mora da ima - osnovno znanje engleskog jezika. Na kom jeziku inače vičete na Bilija Berona?

Krećemo iz vremena kada je košarka još bila mlada, kada se još nije znalo da li će uopšte izrasti u visokokompetitivni sport ili će ostati na nivou cirkuske zabave - iz 1954. godine. Tada je već postojala NBA liga ali su mnogi talentovani igrači odlazili da igraju u čuvenim Harlem Globtrotersima, ekipi koja je kroz svoje spektakularne tačke sa loptom i koševima, učinila više za popularizaciju košarke od mnogih vrhunskih takmičara.

Harlem Globtrotersi jevanđelizovali su košarku svuda po svetu. Na tom putu posetili su i Beograd, i po sećanjima ljudi iz tog vremena ostavili su sjajan utisak, animirajući kako one koji su je igrali, tako i one koji su je gledali. Čak sam i ja kao dete uživao da gledam neke stare snimke, a u video klubu sam često uzimao jedan dokumentarni film o njihovom istorijatu.

No, davne 1954. godine, snimljen je film "Go, Man, Go" o njihovom nastanku. Rutiner Džejms Vong Hau je režirao film o njima a u ulozi njihovog impresarija Ejba Saperstina pojavio se Dejn Klark. Sidni Poatje je najveće ime koje se može videti u ovom filmu - igra Inmena Džeksona, harizmatičnog centra ekipe.

Možda pomalo naglo skačemo u 1998. godinu kada je zvanično izašao severnokorejski film "Porodični košarkaški tim". Naime, film izgleda kao da je snimljen bitno ranije, a tako izgleda i život naslovnih junaka. Poprilično zarobljeni u prošlosti, junaci ovog filma vole košarku, ali da je ljubav prema igri snažnija od lojalnosti porodici?

Ovaj film je pravi kuriozitet i jedan od dokaza koliko je košarka bitan sport u Severnoj Koreji. Fudbal je svakako na prvom mestu, naročito posle učešća na Svetskom prvenstvu u Engleskoj 1966. koje se smatra herojskim podvigom, ali i Kim Džong Il i njegov sin, aktuelni vođa Kim Džong Un jako vole košarku. Setimo se pokušaja Denisa Rodmana da sa svojom grupom NBA otpadnika uspostavi košarkašku diplomatiju u Pjongjangu.

Severna Koreja je bila nadomak toga da ima i svog NBA igrača Ri Mjung Huna, koji na kraju nije zaigrao zbog sankcija koje SAD i dalje drže prema režimu iz Pjongjanga. On danas ima 53 godine i značajan je sportski zvaničnik u domovini. "Porodični košarkaški tim" je prava poslastica za ljubitelje egzotične kinematografije.

Vraćamo godište filma dve godine nazad i pronalazimo biografski film o Erlu Manigou, poznatom još i kao Gout, najčuvenijem igraču uličnog basketa poniklom u čuvenom Raker parku koji je preko pedeset godina ključni njujorški teren na koji dolaze igrači iz cele zemlje da se odmere i vide gde su. Još za života lokalnog aktiviste Rakera po kom je teren dobio ime, Manigo je dominirao srednjoškolskim košarkaškim terenima, ali kada se nije snašao na koledžu, vratio se u rodni kraj, upao u loše društvo i postao narkoman, uništivši sve svoje ne samo sportske već i životne perspektive. Ovaj moćan biografski film snimio je američki HBO a u glavnoj ulozi pojavio se Don Čidl. Nekoliko, tadašnjih NBA zvezda zaigrali su male uloge košarkaša u filmu, među njima ističe se Kevin Garnet koji je odigrao Vilta Čemberlena u jednoj izuzetno efektnoj deonici.

Dokumentarni film "250 stepenika", na svojoj premijeri okupio je celu trofejnu generaciju koja je osvojila zlato na omladinskom košarkaškom prvenstvu sveta u Bormiju. Tu šampionsku generaciju činili su vrhunski asovi evropske košarke poput Aleksandra Đorđevića, Tonija Kukoča, Dina Rađe i Vlade Divca, predvodio ih je čuveni Svetislav Pešić. Iz današnje vizure taj uspeh zvuči kao nešto potpuno očekivano i prirodno. Ali ovaj dokumentarni film otkriva ceo projekat koji je doveo do tog rezultata a posredno i do njihovog trofeja. Višemesečne pripreme u izolaciji na Staroj Planini, kasnije završna proba na Igmanu, pakleni ritam kondicionog treninga Profesora Karalejića koji je bio jedan od utemeljivača jugoslovenske škole pripreme igrača. Sve to je sabijeno u sat vremena ovog filma. Uživaćete.

Kada američki ljubitelj košarke pročita MIKAN, pomisliće na Džordža Majkana, dominantnog košarkaša iz istorije NBA lige. Kada srpski ljubitelj košarke pročita to ime, misli na Mijaila Mikana Grušanovića, ikonu JUBA lige, košarkaškog takmičenja koje je nastalo posle raspada one velike košarkaške lige koja je dala klupske prvake Evrope u četiri grada, i na kraju uprkos ratu, sankcijama i odlivu talenata uspela da dovede svoje timove u završnicu najvećih tadašnjih klupskih takmičenja.

To ne bi bilo moguće bez igrača kao što je Mikan koji je izgradio karijeru kao verovatno najbolji postjugoslovenski igrač sa teritorije Srbije koji nije zaigrao ni za Zvezdu ni za Partizan, ni za veliki strani klub. Mikan je u igračkom pogledu bio preteča Nikole Jokića, centar sa izuzetnim darom za igru sa loptom, šut sa distance. Ovaj košarkaški naturščik zbunjivao je protivnike svojim nekonvencionalnim rešenjima kojima se suprotstavljao njihovim hiljadama puta ponovljenim kretnjama.

Uz ovu blistavu košarkašku karijeru, Mikan je bio poljoprivrednik, domaćin a jedno vreme i igrač lokalnog niželigaškog fudbalskog kluba. Jedan od najčistijih sportista u eri surove profesionalnosti kada je novac postepeno razarao tkivo našeg sporta, Mikan je činio da centri najvećih klubova pred gostovanje u Šapcu ili Čačku strahuju kao da ih tamo čeka Hakim Olajdžuvon. O Mikanu je sa puno ljubavi i pažnje snimljen kratki dokumentarni film, za sada.

Prethodno, priču o Mikanu mogli ste da pogledate u Oko Magazinu na RTS-u, što na ovoj listi filmova možemo svrstati u kategoriju ”najbolji šesti igrač”, nešto poput već pomenutog Tonija Kukoča u trofejnoj sezoni Čikago Bulsa 1995/96.

I zapamtite, video analiza je u temeljima savremene košarke. Moderni kouč mora biti dobar i pažljiv gledalac. Erik Spolstra je počeo kao video analitičar u Majamiju pa vidite dokle je dogurao.