Crkvine-spomenik na mestu smrti despota Stefana Lazarevića

„Spomenik sa zapisom o smrti despota Stefana Lazarevića(1377-1427)se nalazi u porti crkve Svetog Proroka Ilije u Crkvinama, oko 2 m od zapadnog zida crkve, u blizini oltarske apside. Spomenik je od belog uglačanog mermera u formi obeliska, sa blago zaobljenim ivicama u gornjem delu, sa sve četiri strane svedene u vrh, visine 1,86 m, širine 086 m i debljine 0,26 m. Kako bi se sačuvalo sećanje na trenutak upokojenja despota Stefana Lazarevića, postavljen je kameni beleg na samom mestu Glava, gde je despot preminuo 19. jula/1. Avgusta 1427. godine. Opraštajući se od svog gospodara, najbliži saradnici, koji su se u trenutku nesreće nalazili u njegovoj sviti, podigli su mu spomenik ispisujući time poruke odanosti i poštovanja. Iz tih zapisa saznajemo da je spomenik podigao Đurađ Zubrović. Najlepši zapis preminulom despotu ispisan je u formi epitafa na čeonoj strani spomenika. Uz epitaf, kako je to bio običaj u srednjovekovnoj Srbiji, urezana je predstava Hristovog krsta na Golgoti, čija je simbolika u direktnoj vezi sa temom stradalaštva i mučeništva, a ispod natpisa je i predstava jelena. Slične predstave stilizovanog jelena nalazimo na nadvratku ulaza u crkvu Sv. Nikole u manastiru Pavlovac i na časnoj trpezi manastira Sv. Đorđe na lokalitetu Kastaljan. Despot Stefan Lazarević je sa svojom svitom na putu iz unutrašnjosti države išao ka prestonici Beogradu, kada ga je prilikom odmora i lova na mestu zvanom Glava zadesila iznenadna smrt 19. jula (1. avgusta) 1427. godine. Savremenik despotov i njegov biograf, Konstantin Filozof, opisao je tragični događaj... Zaselak Crkvine u severnom delu sela Markovac, udaljen je 7 km od Mladenovca, a nalazi se na putu za Topolu i Aranđelovac. Savremeni atar sela Markovac je nastao 1842. godine po odobrenju knjaza Miloša Obrenovića" (Iz publikacije „Crkvine-spomenik na mestu smrti despota Stefana Lazarevića")

Gost ovonedeljne emisije Hram je jerej Marko Jeftić, sveštenik mladenovačkog Hrama Uspenja Presvete Bogorodice, jedan od autora pomenute, dvojezične publikacije, srsko-engleske, „Crkvine-spomenik na mestu smrti despota Stefana Lazarevića", što nam je povod da otvorimo temu o kulturi sećanja, uošte, kao i na primeru despota Stefana Lazarevića, koji je na 500 godina od upokojenja, 1927. godine proglašen za sveca.

Autor i voditelj Dušanka Zeković.