Kuga u Evropi od 6. do 18. veka

Epidemije i pandemije u istoriji nisu ništa novo. Za sobom su ostavljale pustoš, patnju, smrt i mogu se pratiti kroz celu ljudsku istoriju. Etimologija reči epidemije vodi iz grčkog jezika-epi-preko i demos-narod, a epidemije koje prelaze državne, kontinentalne granice nazivaju se pandemije-pan-svi i demos-narod. Kada je reč o Evropi, Justinijanova kuga-541-750. godine, predstavlja prvu potvrđenu epidemiju bubonske kuge (napada limfne žlezde) u istoriji. Započela je u Egiptu, pa se proširila na Carigrad, gde je prema vizantijskom hroničaru Prokopiju, na vrhuncu zaraze ubijala 10.000 ljudi dnevno. Tela su morala da se pale, jer su ljudi umirali prebrzo da bi mogli da se sahranjuju. Računa se, da je kuga u ovom periodu ubila između četvrtine i polovine ljudske populacije u tada poznatom svetu. Od 8.veka do prve polovine 14. veka, kuga se pritajila da bi ponovo "crna smrt" ili druga velika pandemija kuge buknula negde 800 godina posle Justinijanove, usmrtivši, između 1341. i 1351. godine, trećinu evropskog stanovništva. Bila je to prva u ciklusu evropskih epidemija kuge koje su se nastavljale do 19. veka. U tom periodu zabeleženo je preko 100 epidemija kuge u Evropi, bolesti koja je za to vreme, procenjuje se, ubila preko 200 miliona ljudi.

U današnjoj Riznici govorimo o tipologiji kolektivnog ponašanja u vreme kuge, odgovorima lekara i učenih ljudi, reakciji gomile, ko seje zarazu, po mišljenju tadšnjeg mnenja, ko je krivac, kakav je odgovor Crkve na kugu, oblici ponašanja u vreme smrtonosne zaraze, koja idu od potpunog negiranja do raskalašnog ponašanja. Kako izgledaju, tadašnji oblici socijalnog distanciranja i kakav je bio vizuelni doživljaj kuge? Za stanovništvo, on se kretao od užarenih strela koje padaju sa neba, do smrtonosnih iskri iz preminulih.

Gost emisije je Katarina Mitrović, viši naučni saradnik Centra za istorijsku geografiju i istorijsku demografiju, Filozofski fakultet Beograd.

Autor i voditelj Dušanka Zeković.