Muzika viva – 68. Međunarodni Rostrum kompozitora

Ova manifestacija, koja se svake godine organizuje pod okriljem Internacionalog saveta za muziku koji deluje pri Unesku, drugi put u svojoj istoriji održana je u Italiji, a domaćin takmičenja je bio Konzervatorijum „Alesandro Skarlati" u prestonici Sicilije. Tokom četiri dana takmičenja, predstavile su se 23 radijske kuće sa četiri kontinenta, a ukupno je izvedeno 41 delo u dve kategorije – opštoj i selekciji autora do 30 godina.

Večerašnju emisiju započećemo ostvarenjem pod nazivom Svetlosti belgijskog autora Patrika Leterma. Iako je formalno obrazovanje stekao kao pijanista i kamerni muzičar, Leterm je aktivan kao kompozitor i dirigent posvećen interpretaciji savremene muzike, ali i autor emisija na belgijskom radijskom kanalu Musiq3. Kompozicija sa kojom se predstavio na ovogodišnjem Rostrumu kompozitora inspirisana je kosmosom – zvezdama, dimenzijom prostor-vreme, crnim rupama. Kako Leterm navodi, verovatno tokom naših života nećemo saznati kako ovi elementi deluju na naše živote ili emocije, ali možemo prepoznati njihovu misteriju i lepotu. Postojanje energije ili njeno odsustvo znače život ili smrt, te tako dva stava ove kompozicije - Belo svetlo i Crno svetlo sugerišu ovakvo binarno shvatanje univerzuma. Muzički ova dva antipoda su ilustrovana visokim orkestarskim registrom, naspram teških linija u basovskim deonicama, dok je muzički jezik pretežno tonalan i prijemčiv.

U generalnoj kategoriji, selekciju Litvanije je predstavljao Marijus Baranauskas, autor rođen 1978. godine, koji je pažnju muzičke javnosti privukao nakon osvajanja trećeg mesta na Međunarodnom kompozitorskom takmičenju „Toru Takemicu" u Japanu. Studije je Baranauskas završio na Litvanskoj akademiji za muziku i pozorište, a potom se usavršavao na Konzervatorijumu u Lionu. Osvajao je najznačajnija nacionalna priznanja, kao što su nagrade za najbolje elektroakustičko delo, najbolje orkestarsko ostvarenje i za primenjenu muziku. Među njegove značajnije uspehe ubrajaju se i rezidencije koje je imao u švedskom centru za kompoziciju u Vizbiju, kao i program posvećen operskom komponovanju u Oldbrou. Dela ovog autora izvođena su na brojnim značajnijim festivalima posvećenim savremenoj muzici - od Dana muzike Međunarodnog društva za savremenu muziku, preko Dana savremene muzike u Drezdenu, Nordijske muzike i drugih, a sarađivao je i sa nekim od vodećih svetskih ansambla kao što je ansambl Modern.

Kompozicija Alredif sa kojom ja nastupio na ovogodišnjem Rostrumu inspirisana je kosmosom, tačnije jedinstvenim sistemom četvorostruke zvezde, poznatom po svojoj kompleksnoj strukturi i pulsirajućoj svetlosti. Različiti fizički parametri i vizuelne interpretacije ovog objekta, Baranauskas je pokušao da transformiše u muzičke forme, boje i ritmove, uključujući i elemente gamelan muzike, dok tam-tam, zanimljivo, tretira gotovo kao solistički instrument.

Čućete i kompoziciju Kristupasa Bubnelisa Ad infinitum za gudački kvartet, koja je selekciju Litvanije predstavljala u kategoriji autora mlađih od 30 godina. Bubnelis je rođen 1995. godine, a diplomu osnovnih i master studja je stekao na Kraljevskoj akademiji za muziku u Londonu. Prošle godine, bio je pobednik Međunarnodnog takmičenja u oblasti kompozicije „Eduardas Baljsis", a 2016. dobio je i Prvu nagradu na takičenju za novo pijanističko delo u organizaciji Litvanskog udruženja kompozitora. Kompozicija Ad infinitum za gudački kvartet proistekla je iz Bubnelisovog ranijeg ostvarenja pod nazivom Zgušnjavajuća svetlost. Kao i u originalnom ostvarenju autor istražuje različite zvučne boje i interakciju instrumenata, samo što su sad u pitanju četiri gudačka instrumenta i brojne artikulacione i izražajne kombinacije koje se odvijaju u usporenom muzičkom toku. Delo je završeno neposredno pred izbijanje pandemije i prema rečima autora, na neki način propituje ideju „stazisa".

Urednica emisije:Ivana Neimarević