Svetske muzičke pozornice

Malerova Deveta simfonija je jedno od remek-dela njegovog opusa i poslednjih koje je za života komponovao. Zapravo, napisana je u periodu kada je kompozitor, već narušenog zdravlja, proživljavao i ličnu krizu izazvanu neverstvom supruge Alme, ali i kritikama pojedinih muzikologa koju su imali tvrd stav po pitanju njegovih simfonijskih ostvarenja. Pojedini tumači ovog dela ističu kako Deveta simfonija započinje „nepravilnim ritmom otkucaja kompozitorovog srca", završava ponorom u ništavilo, dok se u sredini nalaze stavovi „najkatarzičniji od svih poznoromantičarskih simfonija".

Rad na oblikovanju partiture Maler je započeo proleća 1909, a naredne godine je dovršio prva tri stava, da bi poslednjih meseci života 1911. radio na finalnom, četvrtom stavu, međutim nije doživeo da delo čuje na premijeri. Posthumno je simfoniju izveo, 26. juna 1912, godinu dana nakon kompozitorove smrti, tada mladi dirigent Bruno Valter sa Bečkim filharmoničarima, dok su američku premijeru priredili Kusevicki i članovi Bostonskog simfonijskog orkestra tek 1931. goinde.

Posthumna premijera kao i kompozitorove napomene – usklik Zbogom! Zbogom! – koje su pronađene u manuskriptu dela, navele su pojedine kritičare da Devetu proglase oproštajnom simfonijom, odnosno, označe je kao konačnu kompozitorovu odu životu. Pitanje od koga ili od čega se Maler ovim delom oprašta ostalo je, međutim, otvoreno: napomene u partituri mogu se odnositi na njegovu ćerku, Mariju Anu, koja je preminula iznenada 1907. godine, ili Beč, koji je kompozitor u poslednjim godinama napustio usled porasta antisemitizma, ili je, to, zaista kompozitorov poslednji pozdrav životu. Po mišljenju Lenarda Bernstajna, Malerova Deveta simfonija prikazuje i kompozitorovu svest o kraju romantičarske epohe, figurativnu smrt tonaliteta, pa čak i predviđanje stradanja Prvog svetskog rata, dok je, sa druge strane, lišena ambicioznih programskih ideja koje su bile prisutne u njegovim ranijim delima.

Urednica Irina Maksimović Šašić