Muzika viva – 68. Međunarodni Rostrum kompozitora

Emisiju otvara kompozicija Tu te to (Tű, tő, tó) Silarda Mezeija iz 2021. koji je Srbiju predstavljao u generalnoj kategoriji. Naziv kompozicije predstavlja jezičku igru, odnosno poigravanje sa rečima slične zvučnosti čija su značenja „igla, koren, jezero". Prema rečima samog Mezeija, „delo je napisano delimično se oslanjajuči na tehniku aleatorike Lutoslavskog".

Silard Mezei je vojvođanski umetnik rođen 1974. godine u Senti, koji je studije kompozicije završio na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu u klasi Zorana Erića. Ovaj multiinstrumentalnista – violinista, violista, kontrabasista i kompozitor – na muzičkoj sceni je prisutan još od 1990. godine, kada je počeo da nastupa u sastavima različitih formacija, od dua do noneta, izvodeći svoje improvizacije i autorske kompozicije. Od tada, redovno nastupa u zamlji, ali i u inostranstvu, pre svega u Evropi, gde je osvajao i priznanja u oblasti improvizacije, kao na primer na festivalu Diseldorfska jesen 1996. Kao kompozitor, Mezei je prvenstveno zainteresovan za istraživanje spoja improvizacije i kompozicije, koja je, s druge strane, snažno prožeta najrazličitijim uticajima - od aleatorike Lutoslavskog, folklorom prožete muzike Bele Bartoka, preko eksperimenata Entonija Brekstona, do džeza i foklorne muzike Vojvodine i posebno vokalne muzike vojvođanskih Mađara.

Ovaj umetnik sa uspehom stvara i u oblasti prijmenjene muzike, te je 2001. godine dobio porudžbinu za predstavu Filozofi, u režiji Jožefa Nađa, koja je premijerno izvedena na festivalu plesa u Kanu, a potom sa uspehom izvođena na uglednim manifestacijama u Avinjonu, Buržu, Orleanu, Parizu, Avru, Nantu, a potom i u Londonu, te 2003. godine na beogradskom Bitefu. Silard Mezei je sa Jožefom Nađom sarađivao i na predstavi Asobu, koja je ekskluzivno premijerno izvedena na festivalu u Avinjonu, a potom i na turnejama po Evropi i Japanu. U Srbiji, njegova primenjena muzika je nagrađena najznačajnijim nacionalnim priznanjem, Sterijinom nagradom, za predstavu Pripitomljavanja.

U kategoriji autora do 30 godina, komisija Radio Beograda odabrala je delo mladog kompozitora Veljka Nenadića pod nazivom Ka horizontu. Ovaj umetnik, rođen 1998. godine u Smederevu, studije je započeo u klasi Isidore Žebeljan, a završio ih je kao student Draška Adžića na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu. Iako veoma mlad, Nenadić je osvojio više nagrada na međunarodnim takmičenjima, kao što su „Zlatne dirke – takmičenje za klavirsku kompoziciju" u Sjedinjenim Američkim Državama, koje je osvajao čak četiri puta (2013, 2014, 2015 i 2017), zatim takmičenje „Fidelio muzika" u Španiji 2013, i Gran-pri na „Slovenskom muzičkom festivalu" u Moskvi 2015. U Sloveniji je osvojio specijalnu nagradu na takmičenju za mlade kompozitore „Oskar Riding", a njegova kompozicija Metamorfozis odabrana je kao jedno od tri pobednička dela na takmičenju Muzičke omladine u Briselu, povodom 75. godina postojanja ove organizacije. Kompozicija Ka horizontu nastala je 2019, a premijerno je izvedena na festivalu „Flauta i ja" u Zagrebu iste godine. Delo je zasnovano na ideji brisanja granica između akustičkih instrumenata i elektronike, mešanjem njihovih tonskih boja. Prema rečima samog autora, „muzički sadržaj je plasiran u deonicama flaute i klavira, pa je elektronski sloj sačinjen od redukovanog broja semplova i zasnovan je na prerađenim snimcima glasova, šapata, uzdaha, kao i unapred snimljenom flautom".

Horska kompozicija Svjati Bože Vsevolda Sirenka predstavljala je prvi put Ukrajinu u okviru Rostruma. Delegati su u zajedničkom saopštenju preporučili za emitovanje, iako nije ušla među odabrana dela takmičenja. Vsevolod Sirenko je rođen 1991. godine, a studije je završio na Nacionalnoj akademiji Petar Čajkovski, gde danas radi. Tokom studija, ostvajao je nagrade na nacionalnim i međunarodnim takmičenjima organizovanim u Ukrajini. Kompozicija Svjati Bože pripada horskom ciklusu Liturgijski napevi Vsevoloda Sirenka, a njen izbor kao kandidata Ukrajine na ovom takmičenju, svakako ima jasnu simboliku i značenje.

Ostvarenje pod nazivom Morski pejzaži Kristine Arakelijan, predstavljalao je selekciju Ujedinjenog Kraljevstva. Ova nagrađivana kompozitorka i pijanistkinja iz Londona, završila je studije na Kraljevskoj akademiji za muziku i na Univerzitetu u Oksfordu, a danas se smatra jednom od zvezda u usponu na britanskoj sceni. Među njenim nagradama, nalaze se i prva nagrada na Promsovom takmičenju mladih kompozitora, Nagrada nacionalnog centra za ranu muziku i druge.

Kompozicija Morski pejzaži nastala je kao komplementarna muzika za Četiri morska interludijuma iz opere Piter Grajms Bendžamina Britna. Naime, svaki od stavova ovog ostvarenje Kristine Arakelijan inspirisan je karakterom, tonalnim centrom i stilom Britnovog ostvarenja. Tekstovi su preuzeti iz pet poema Kristine Roseti, koje takođe odražavaju istu atmosferu kao i Britnova muzika. Ovaj ciklus je zamišljen da se izvodi uz transkripcije za orgulje Četiri morska preludijuma, a premijeru je imao 2021. u Tempel čerču u Londonu.

Urednica emisije Ivana Neimarević