Milan Subotić: Istorija i politika Erika Hobsbauma u kratkom XX veku

Podsećanje Milana Subotića na Hobsbaumov život i obimno delo nije prevashodno motivisano činjenicom da se upravo ove godine navršava decenija od njegove smrti. Još za života smatran „najuticajnijim istoričarom", Erik Hobsbaum i danas predstavlja jednog od najprevođenijih autora čije knjige o „dugom XIX" i „kratkom XX veku" širom sveta dosežu milionske tiraže. Njegov obimni opus obuhvata raznovrsne teme – od istorije radničkog pokreta, razvoja kapitalizma, industrijske revolucije i imperijalizma, preko istorije političkih ideologija i pokreta, do analize umetničkog stvaralaštva i fenomena masovne kulture.

Bez ambicije da interpretira celinu Hobsbaumovog dela, Subotić se u ovoj studiji prevashodno bavi odnosom između Hobsbaumove koncepcije „socijalne istorije" i njegovih političkih uverenja. U interpretaciji ovog odnosa autor polazi od izlaganja Hobsbaumove biografije u kojoj identifikuje motive njegove trajne emocionalne privrženosti komunističkom pokretu, kao i usvajanju marksizma kao teorijske paradigme za interpretaciju prošlosti, sadašnjosti i budućnosti ljudskog društva. Zahvaljujući nedogmatskom istraživačkom duhu i sposobnostima sagledavanja celine društvenog života, Hobsbaumov „istorijski materijalizam" je, po oceni autora, demonstrirao svoje vrline u trilogiji posvećenoj istoriji XIX veka. Nasuprot tome, u analizi veka započetog Oktobarskom revolucijom i okončanom slomom realnog socijalizma, upravo pomenuta Hobsbaumova politička i teorijska uverenja u značajnoj meri su uticali na ograničenja i slabosti njegovih istoriografskih uvida.

Tekst čita Aleksandar Božović.
Urednica Olivera Nušić.