Žene u muzici – Luiz Talma

Večerašnja emisija posvećena je ostvarenjima Luize Talme, jedne od uglednih američkih kompozitorki XX veka, koja je živela u periodu od 1906. do 1996. godine, ostavivši u svom opusu značajan broj dela.

Luiz Talma je rođena 31. oktobra 1906. godine u Arkašonu u Francuskoj, u američkoj porodici muzičara. Njen otac je bio pijanista koji je preminuo još dok je Luiz bila beba, a majka je, kao istaknuta operska pevačica, ostvarivala zapažene nastupe u njujorškom Metropolitenu, kao i u operskim kućama širom Evrope. Godine 1914. sa majkom se preselila u Njujork, u kojem je provela najveći deo svog života. U periodu od 1922. do 1930. godine osnovne studije pohađala je na Institutu za muzičke umetnosti koji je 1946. postao prestižni Džulijard, a potom je diplomu mastera stekla na Univerzitetu Kolambija.

Prvobitna ambicija Luize Talme bila je da postane pijanistkinja, pa je uporedo sa studijama teorije muzike u Americi, od 1926. godine pohađala i studije klavira u Francuskoj, na Akademiji u Fontenblou, u klasi Isidora Filipa, pijaniste, kompozitora i pegagoga jevrejsko-mađarskog porekla. U Francuskoj je upoznala Nađu Bulanže, koja je, primetivši neuobičajen dar Luize Talme, zaključila da mlada umetnica svoj rad prvenstveno treba da usmeri na pisanje muzike. To je jedan od razloga zbog kojih je Luiz Talma svakog leta, u periodu od 1926. do 1939, pohađala časove kompozicije, kontrapunkta i orgulja kod Nađe Bulanže u Fontenblou, a sa ovom umetnicom je vremenom postala i veoma bliska prijateljica. Od 1949. do 1976. Luiz Talma je predavala na Akademiji u ovom francuskom gradu, postavši prva Amerikanka koja je radila u ovoj visokoobrazovnoj ustanovi. Uporedo sa pedagoškim radom u Francuskoj, bila je aktivna i u njojorškoj Menhetn školi za muziku, kao i na Hanter Koledžu. Pored dve Gugenhajmove stipendije, Fulbrajtove stipendije, Sibelijusove medalje za komponovanje, Luiz Talma je 1974. godine kao prva žena-kompozitorka izabrana za članicu Američke Akademije za umetnost i književnost.

Kako ističu muzikolozi, opus ove kompozitorke može se promatrati kroz tri stvaralačke faze. U prvoj su dela tonalna, pisana do 1954. godine u 'neoklasičnom duhu'. Druga faza obuhvata ostvarenja pisana u periodu od 1954. do 1960, koja odlikuje upotreba serijalizma, dok je u kompozicijama nastalim nakon šezdesetih godina prošlog veka Luiz Talma serijalizam koristila jednostavnije, kako je i sama jednom prilikom istakla „upotrebom serijalizma nisam nužno odbacila tonalnost".

Urednica Irina Maksimović Šašić