Muzičko putovanje Francuskom i Italijom sa Čarlsom Bernijem

Putovanje u Padovu Berni je planirao pre svega kako bi se upoznao sa violinistom i kompozitorom Đuzepeom Tartinijem, koji je u ovom italijanskom gradu sa prekidima boravio od dvadesetih godina 18. veka, i gde su ga, zarad usavršavanja, posećivali učenici violine iz čitave Evrope. Međutim, sedamdesetsedmogodišnji Tartini preminuo je krajem februara 1770. godine, manje od pet meseci pre Bernijevog dolaska. Berni je imao priliku da poseti njegovu kuću, njegov grob, kao i da ostvari uvid u njegovu zaostavštinu. Tartinijeva umetnost bila je predmet njegovih razgovora sa intelektualcima i ljubiteljima muzike u Padovi, a upoznao se i sa njegovim učenikom i - kako navodi - naslednikom, violinistom Guljetom Trombom, koji mu je izveo određena Tartinijeva dela iz rukopisa. Predstavljajući Tartinija kao kompozitora nepresušne invencije, originalne maštovite melodike i učenog, no ipak pristupačnog harmonskog jezika, Berni je iskoristio priliku da u svom putopisu da i biografiju kompozitora, notirajući njegovo rođenje u Piranu, 1692. godine, zatim posvećenost službi u bazilici u Padovi, predanost teorijskom i pedagoškim radu, te potcrtavajući veze sa vodećim violinistima Evrope tog doba. Nije propuštena ni čuvena anegdota o nastanku Tartinijeve sonate Đavolji triler, koju je kompozitor navodno zapisao nakon sna u kome mu se, kao njen izvođač, ukazao đavo. Tartini je savremenicima ovu priču ispričao 1713. godine, a današnji stručnjaci su skloni da ovu sonatu, objavljenu tek 1798, vide kao deo kompozitorovog zrelog izraza, smeštajući je u četrdesete godine 18. veka.

Tokom svog boravka u Padovi, Berni je prisustvovao izvođenjima duhovne muzike drugog kompozitora iz ovog grada, Frančeska Antonija Valotija. U čuvenoj bazilici Svetog Antuna, a zabeležio je i da je Valoti bio autor prigodnih dela izvedenih na komemoraciji posvećenoj Tartiniju, održanoj krajem marta iste, 1770. godine. Berni je Valotijev izraz ocenio kao stil čiste harmonije, majstorske modulacije, te svečanog i ozbiljnog tona primerenog bogoslužbenim žanrovima.

Autor Srđan Atanasovski
Urednica Sanja Kunjadić