Muzičko putovanje Francuskom i Italijom sa Čarlsom Bernijem

Iako je proputovao sve važne muzičke centre Italije, Bernijeva glad za italijanskom operom, čiji je bio veliki ljubitelj, nije uvek mogla biti zadovoljena. Operske produkcije u italijanskim pozorištima, pogotovo ozbiljne opere, nisu postavljane tokom čitave godine, već su po pravilu bile vezane za crkveni kalendar i lokalne dinastijske praznike. Prvi grad u kojem se obreo u julu 1770. godine, Torino, otpočinjao je svoju karnevalsku sezonu ozbiljne opere za kraljev imendan, u januaru, i završavao s početkom uskršnjeg posta, dok je za komičnu operu bio rezervisan period od oktobra do Božića. Više sreće Berni je imao u Milanu, gde je ozbiljna opera takođe bila rezervisana za vreme karnevala, ali je imao priliku da čuje komičnu operu Ljubav zanatlija, Florijana Leopolda Gasmana. Milansko vojvodstvo je tokom ovog stoleća bio pod habzburškom vlašću, te je Gasmanov rad na produkciji bio deo njegove službe pri bečkom carskom dvoru. Štaviše, pisana na libreto Karla Goldonija, drama đokozo Ljubav zanatlija svoju premijeru imala je tri godine ranije u bečkom Burgteatru.

Ukoliko Berni na svom putovanju tokom meseca jula nije imao sreće sa italijanskim operskim kalendarom, ovo su donekle mogle da nadoknade takozvane akademije, odnosno poluprivatna izvođenja instrumentalne muzike, ali i odlomaka iz operskog repertoara, koja su bila vezana za bogate domove i na koje je redovno bio pozivan. Engleski pisac posebno zapaža da se na akademijama u Italiji sva muzika izvodi iz rukopisnih nota, što je u suprotnosti sa praksom u Londonu koja mu je bila poznata, kao i da kao vokalna solistkinja neretko nastupa domaćica kuće u kojoj se akademija održava. Iako je Johan Kristijan Bah, poznat i kao „Milanski Bah", napustio ovaj italijanski grad otišavši 1762. godine u London, Berni svedoči da su njegove simfonije i dalje bile redovni deo repertoara akademija u Milanu.

Centralna ličnost muzičkog života u Milanu koju je Berni susreo bio je Đovani Batista Samartini, čijim izvođenjima vokalno-instrumentalne muzike je prisustvovao, te sa kojim se i lično upoznao, na preporuku Feličea Đardinija, italijanskog kompozitora aktivnog u Londonu. Berni je u svom putopisu predstavio sedamdesetogodišnjeg Samartinija kao plodnog kompozitora, iza koga stoji nebrojeno opusa crkvene muzike, ali čija inspiracija uprkos tome ne jenjava. Posebno je istakao originalnost Samartinijevih instrumentalnih stavova, kao „pune duha i vatre", dok je kritikovao Samartinijevu sklonost da svoja dela zasiti stavovima izrazito brzog tempa, što prema Bernijevom mišljenju može izmoriti kako izvođače, tako i publiku.

Autor Srđan Atanasovski
Urednica Sanja Kunjadić