Antologija srpske muzike

Uz Aksentija Maksimovića, Mitu Topalovića i Isidora Bajića, Jovan Paču se ubraja u važne vojvođanske kompozitore koji su dali impuls razvoju muzičke kulture u Srbiji krajem XIX i početkom XX veka. Rođen 17. marta 1847. godine u Aleksandrovu kod Subotice, u porodici uglednog trgovca, Paču se školovao u Srpskoj narodnoj školi u rodnom mestu, potom u Subotici do 1864. godine kada obrazovanje nastavlja u Bratislavi. Kako ističu izvori, Paču se još u vreme boravka u Subotici istakao kao nadareni pijanista koji je kao šesnaestogodišnjak, 1863, nastupao javno, a zatim je beležio veoma uspešne koncerte u Novom Sadu, Beču, Pešti, Osijeku, Kikindi, Beogradu, Pančevu i Vršcu. Bio je prvi srpski pijanista koji je održao koncert u Kijevu 1885. godine.

Paralelno sa studijama medicine u Pešti, koje je nastavio u Pragu, Paču je pohađao i časove komponovanja kod Bedžiha Smetane. On pripada krugu kompozitora „uglađenog salonskog stila i blještavog virtuoziteta”, kako ga opisuje Stana Đurić-Klajn. Na koncertima je, kako ističu izvori, uglavnom svirao dela srpskih autora, svojih savremenika, kao i autorske kompozicije koje je pisao u romantičarskom duhu, ali i aranžmane narodnih melodija koji su uživali veliku popularnost publike. Tome u prilog svedoči i kompozicija Brankovo kolo, koju ćemo, između ostalih, slušati u emisiji, a koju je Paču pisao povodom prenosa posmrtnih ostataka Branka Radičevića iz Beča u Stražilovo 1883. godine. Iako je bio pod Smetaninim uticajem, Paču je vremenom postao sledbenik Kornelija Stankovića i prvi kompozitor u istoriji srpske muzike koji je komponovao rapsodije.

Po rečima Stane Đurić-Klajn Pačuove kompozicije „nose izraziti pečat duhovne klime krajem XIX i početkom XX veka, a po svojoj tematici izrasle su iz političkih okolnosti, kao i iz sentimentalno-salonske građanske lirike”. Pored kompozitorskog i pijanističkog angažmana, Jovan Paču je bio i ugledan lekar, a bavio se i muzičkom publicistikom sarađujući u časopisima i dnevnim listovima poput Matice, Danice i Javora. Bio je član Srpskog učenog društva, počasni član Srpske kraljevske akademije i Književnog odeljenja Matice Srpske.

Urednica Irina Maksimović Šašić