Dante i muzika

Čućete intermeco, odnosno drugi deo iz dvostavačne kantate-oratorijuma Novi život italijanskog kompozitora Ermana Volf-Ferarija, premijerno izvedene 1903. godine. Inspirisana je istoimenom prvim pesničkom delom Dantea Aligijerija koje je napisao nakon smrti voljene Beatriče, kao himnu čiste ljubavi. Volf-Ferari je isprva napisao sonet za tenor i klavir, a potom je, potpuno očaran ovim delom, napisao kantatu-oratorijum za soliste, hor i orkestar kao jedini način da kroz njega izrazi svu kompleknost Danteovog teksta, kao prikaz večne misterije ljubavi i smrti.

Kompozicija Il Kor Tristo britanskog kompozitora Rodžera Marša, zasnovana na 32. i 33. pevanju Pakla Danteove Božanstvene komedije. Ovo delo premijerno je izveo vokalni ansambl Hilijard 2008. godine, kojeme je i posvećeno. U pomenutim pevanjima opisani su Danteovi susreti sa izdajnicima u devetom krugu pakla. U ovom delu Komedije nalazi se i izuzetan monolog Ugolina dela Gerardeske – jedinstveni slučaj u kojem Dante dozvoljava jednom od likova svog speva da direktno ispriča svoju potresnu životnu priču. Naime ovaj plemić i vojskovođa je bio optužen za izdaju, zarobljen sa svojom porodicom u kuli, gde su potom i pušteni da umru od gladi kao čin osvete u kontekstu sukoba između zaraćenih frakcija Gvelfa i Gibelina u srednjovekovnoj Italiji. Glavni cilj kompozitora bio je da tekst bude jasan, te je Marš blisko pratio Danteove stihove, na muzičkom planu koristeći veštu kombinaciju renesansnih tehnika sa izrazom moderne muzike. Kako sam kaže „Izazov za Hilijard ansambl je bio manje u notama koje treba da otpevaju, već u velikom broju reči koje treba da izgovore izražajno, a opet u potpunosti razumljivo”.

U emisiji ćete čuti i drugi deo iz filmske opere Komedija Luja Andrisena, koju je ovaj holandski kompozitor ostvario u saradnji sa američkim filmskim rediteljem Halom Hartijem. Ova opera je zapravo serija refleksija, odnosno dramskih kantata, koje nam donose određene epizode iz Danteove komedije na više jezika; carstvo nasilnika, grad Dis, portret Lucifera ili pak Vrt uživanja, prožete odlomcima iz Starog zaveta, stihovima holandskog pesnika Jousta fan den Fondela i tekstovima nemačkog teologa Sebastijana Branta iz 16. veka. Kako ističe Andrisen – istovremeno postojanje pakla, čistilišta i raja, paralele između različitih scena i upotreba filmskih i scenskih efekata, stvaraju kompleksnost koja je u potpunosti u službi prikazivanja Danteovog najvećeg dela.

Urednice Jelena Damjanović i Ksenija Stevanović