Majstori baroka

Francuski barokni kompozitor i teoretičar Mišel Pinjole de Montekler vodio je užurban život između sviranja u orkestru pariske Opere, davanja časova i vođenja posećene prodavnice sa muzikalijama. Rođen je u Andelou na severoistoku Francuske 1667, da bi sa devet godina postao horista pri katedrali u Langru. Stigao je u Pariz 1687, u godini u kojoj je umro Žan-Batist Lili, postavši u decenijama koje će slediti jedan od najinteresantnijih kompozitora koji su stvarali u francuskoj prestonici pre nego što je Ramo zauzeo mesto vodećeg operskog autora. Montekler iza sebe nije ostavio veliki broj dela, ali je stvorio omanji inovativni i versatilni opus u kojem pored jedne lirske tragedije, nalazimo i instrumentalne koncerte, pesme i tri knjige kantata na francuskom i italijanskom jeziku. Bio je i uvaženi pedagog – kod njega su časove pohađale obe Kuprenove ćerke – i smatrao je da se muzika može lakše naučiti ako se predaje na zabavan način. Ovo moderno stanovište iskazao je i u svom „Malom priručniku za učenje muzike kod dece” kao i u „Priručniku za učenje violine” – prvom udžbeniku ove vrste u Francuskoj.

Monteklerov doprinos razvoju francuske kantate nije dovoljno izučavan, iako se radi o autoru prve zabeležene kantate na francuskom jeziku. U ovim delima Montekler se oslanja na opersku ekspresivnost, stavarajući male studije karaktera, raspoloženja, tempa i tonaliteta, uz jasnu i preglednu narativnu strukturu.

Montekler je učestvovao i u razvijanju repertoara za poprečnu flautu koja je oko 1700. godine, zbog pomaka u konstrukciji, postala instrument koji je sve češće tretiran kao solistički. U tom pogledu posebno su interesantne njegove zbirke brineta objavljene u Parizu 1725. godine. Brinete su bile popularne pesme u Francuskoj krajem XVII i tokom većeg dela XVIII veka. Njihov naziv je izveden iz tada omiljene pesme „Lepi pastir Tirzis” čiji refren glasi: „O mala brineto, zbog tebe umirem!”. Većina pesama je tako – iako ne ekskluzivno – bila posvećena nekoj lepoj smeđokosoj devojci ili pastirici, a njihova svedenost i elegancija su smatrane kvintesencijalno francuskim odlikama. Montekler je bio zagovornik ovog žanra jer je smatrao da „laka i jednostavna” priroda ovih pesama može biti dobra poduka iz razvijanja „ukusa” i da mogu biti podjednako ekspresivne koliko i kantate, opere i moteti. Svoje zbirke brineta zapisivao je kao transkripcije za poprečnu flautu ili violinu, uz tekst pesme ispod instrumentalne deonice. Montekler je smatrao „da nema ničega dirljivijeg nego čuti ove male arije koje peva prelepi glas uz unisonu pratnju poprečne flaute”.

Urednica Ksenija Stevanović