Opera – Antonjin Dvoržak: Vanda

Premijera Dvoržakove pete opere održana je 17. aprila 1876. godine u Pragu, a i pored uspeha kod publike izvedena je samo četiri puta, verovatno zbog izuzetno kompleksne scenografije i tehničkih zahteva koji su predstavljali izdatak za Narodno pozorište. Dvoržak je napravio i revidiranu verziju od četiri čina, umesto originalnih pet, ali ni to nije omogućilo da se opera nađe na reperotaru. Otokar Ostrčil je 1929. doveo delo ponovo na pozornicu Narodnog pozorišta u Pragu povodom dvadesetpetogodišnjice Dvoržakove smrti, ali se ponovo nije duže zadržala. Pratićete snimak koji su 1999. godine ostvarili Kamerni hor iz Praga, Hor i Simfonijski orkestar Zapadnonemačkog radija iz Kelna pod upravom Gerda Albrehta. U glavnim ulogama čućete: Olgu Romanko kao Vandu, Petera Straku kao Slavoja, Ivana Kusnjera kao Roderiha, Mišel Bret kao Homenu i Irinu Čistjatkovu kao Boženu. Velikosveštenik je Pavel Danilu.

Dvoržak je Vandu koncipirao na pragu svoje kompozitorske zrelosti. Muzički, osećaju se uticaji Majerbera, Gunoa, Vagnera, ali je Dvoržakov lični stil prepoznatljiv, posebno na polju prokomponovane ideje čina iz kojeg izranjuju solističke arije, ansambli i horske numere, zatim po karakterističnom harmonskom jeziku, kao i ljubavi prema svetu paganske mitologije. Pre svega pleni nesputani melodijski lirizam ovog češkog autora, koji prosijava kroz parituru Vande. Iako je Dvoržakova sledeća velika opera Dimitrij postigla veliki uspeh i time pomračila Vandinu sudbinu, muzikolozi se slažu da je ranije ostvarenje ispunjeno teatarskim instinktom i originalnošću, a da Vandina arija „Naši bogovi” anticipira arije iz Rusalke i Armide. Dvoržak takođe koristi motive reminiscencije na dramaturški opravdan način, ostajući ipak unutar granica žanra velike romantičarske opere sa numerama. Vandu treba posmatrati u ključu nacionalne škole i panslovenskog sentimenta, jer je zasnovana na legendi o poljskoj kraljici Vandi, koja je neka vrsta pandana češkoj Libuši. U tom pogledu Dvoržak postavlja slovenski svet spram nemačkih antagonista, što takođe odgovara i društveno-političkoj atmosferi epohe u kojoj je češka buržoazija pokušavala da se oslobodi vlasti i diktata austrijske, odnosno bečke aristokratije. 

Opera Vanda Antonjina Dvoržaka tretira, ukrtako priču o kraljici Vandi koja se žrtvovala bacivši se u reku Vislu kako bi odbranila svoj narod od nemačkih zavojevača, ostavljajući neutešnog viteza Slavoja koji je u nju zaljubljen. 

Urednica Ksenija Stevanović