Rejha u Beču

Kao i većina kompozitora svoje generacije, Rejha je sanjao o uspehu na operskoj sceni. Njegova prva operska dela potiču iz perioda boravka u Hamburgu, a priželjkivani proboj u svetu opere ga je i nagnao da prvi put, sa nepunih trideset godina, okuša svoju sreću u Parizu. Međutim, Rejha nije uspeo da obezbedi libreta koja bi bila po volji pariskih impresarija i publike. Naposletku, njegova opera Uragan iz 1800. doživela je neuspeh, a naredne godine, pariske operske kuće sa kojima je planirao da sarađuje zatvorile su mu vrata, što je bio i neposredan podstrek da odluči da se preseli u Beč. Ni u austrijskoj prestonici Antonjin Rejha nije postao deo operskog sveta, fokusirajući se pre svega na instrumentalne žanrove i postavljajući tek dva operska dela u zatvorenim aristokratskim i dvorskim krugovima. Nemogućnost da dopre do operskih institucija, bio je jedan od motiva za komponovanje dramske kantate Lenora. U ovom delu Rejha koristi prepoznatljivo operski idiom i njime umešno gradi muzičke portrete dramskih likova, a postiže i visok stepen angažovanosti hora i rasterećuje partituru od rečitativa, što bi na operskoj sceni njegovog doba bio veliki praktični izazov. Kada je, 1805. godine, Rejha završio kantatu, Beč je bio pod Napoleonovom okupacijom, a tekst Lenore bio je zabranjen od strane cenzora, te je kompozitor otputovao u Lajpcig, kako bi naredne godine priredio premijeru. Za libreto svoje dramske kantate Rejha se poslužio adaptacijom istoimene balade Gotfrida Augusta Birgera, koja govori o ljubavi Lenore i vojnika Vilhelma, koji je nestao u ratu; Vilhelm se ukazuje Lenori kao biće sa onog sveta i poziva je da svoju ljubav nastave u smrti.

Trideset i tri godine mlađi od Rejhe, francuski kompozitor Hektor Berlioz, koji je tokom dvadesetih godina 19. veka bio Rejhin učenik kompozicije na Pariskom konzervatorijumu, takođe se susreo sa nemogućnošću da se afirmiše kao operski kompozitor. Ne čudi, stoga, što i u njegovom opusu pronalazimo hibridno delo, koje se nalazi između opere i kantate. Reč je o „dramskoj legendi" Faustovo prokletstvo, iz 1846. godine, komponovanoj na osnovu prevoda prvog dela Geteovog Fausta. Iako je Hektor Berlioz žudeo da ovo delo vidi na operskoj sceni, njegova prokomponovana forma, te često uključivanje i preznačavanje hora, kao i u slučaju Rejhine Lenore, postavljali su značajne prepreke za uspešnu inscenaciju.

Autor Srđan Atanasovski
Urednica Sanja Kunjadić