Opera komik i Mišel-Žan Seden

Centralnim delom u Sedenovom opusu smatra se opera Dezerter, za koju je muziku komponovao Pjer-Aleksandr Monsinji 1769. godine. Ovo delo predstavlja prekretnicu u žanru opere komik kako na planu karaktera dramskog teksta, tako i na planu forme, odnosno odnosa teksta i muzike. Sedenova libreta, naime, pokazuju jasan uticaj engleske građanske sentimentalne književnosti sredine 18. veka, a način na koji kombinuju komične elemente sa sentimentalnim i skoro tragičnim patosom bio je sasvim nov u francuskoj komičnoj operi, koja se do tada uglavnom temeljila na burlesknom humoru.

Za Pjer-Aleksandra Monsinjija, operskog kompozitora deset godina mlađeg od Sedana, koji se isticao originalnošću i neposrednošću svoje melodike i osećajem za dramu, opera Dezerter je ujedno bila i najveći uspeh. Bliska saradnja Sedena i kompozitora Pjer-Aleksandra Monsinjija omogućila je, pak, izgradnju partiture u kojoj je muzika integrisana u tok radnje i daleko je više od ukrasa. Monsinji je za ovu operu takođe napisao uvertiru koja programski oslikava kaleidoskop Sedenovih likova, od skoro tragičnog naslovnog lika, do komičnog lika stražara.

Monsinji je napisao ukupno četiri opere na Sedenova libreta, a sarađivao je i sa drugim libretistima, poput Šarla Simona Favara. Izgubivši vid, poslednjih četrdeset godina svog života proveo je van operske scene, ali su njegova dela izvođena sa nesmanjenim oduševljenjem publike, a Opera Francuske republike dodelila mu je životno priznanje i penziju. Dezerter je bio na repertoaru pariske opere sve do početka XX veka, a muzičari poput Hektora Berlioza videli su u njemu jedno od najoriginalnijih muzičko-scenskih ostvarenja.

U prvom činu opere pratimo vojnika Aleksisa koji će biti žrtva neslane šale i poverovati da se njegova verenica, Luiza, udaje za drugoga. Aleksis susreće druge vojnike i, u trenutku očaja, predstavlja se kao dezerter, priželjkujući smrtnu kaznu predviđenu za ovo nedelo. U trećem, završnom činu opere jukstapozicija komičnih i sentimentalnih elemenata posebno je izražena. Čin, naime, započinje komičnom scenom u kojoj navodni dezerter, Aleksis, pokušava da opismeni svog zatvorskog stražara, Montosijela. Ova situacija puna humora isprepletana je sa Aleksisovim pisanjem oproštajnog pisma verenici Luizi. Međutim, Luiza je pribavila pomilovanje od kralja i opera se završava izbavljenjem „dezertera" i proslavom ljubavi verenika.

Autor Srđan Atanasovski.
Urednica Sanja Kunjadić.