Zašto do sada nije snimljen igrani film o stradanju Srba u Jasenovcu

Vreme kada su ispisane najmračnije stranice istorije koje se dovode u vezu sa Jasenovcem, nažalost nije obrađivano u domaćoj kinematografiji. Snimljeno je tek nekoliko dokumentarnih ostvarenja, ali do „Dare iz Jasenovca“, nije postojao ni jedan igrani film koji se bavio stradanjem Srba u tom logoru smrti.

Već u avgustu 1945. godine kao prvi film nove Demokratske federativne republike Jugoslavije, pojavio se Jasenovac Gustava Gavrina i Koste Hlavatija, sa snimcima pronađenim u ustaškim arhivima i materijalima snimljenim prilikom samog oslobađanja logora.

Usledila je duga pauza do snimanja prvog igranog filma na temu Jasenovca koji je bio jugoslovenski kandidat za Oskara.

„Reč je o hrvatskoj produkciji filma Deveti krug koji je režirao Slovenac France Štiglic 1960. godine. Suptilan, odličan film sa mladim Borisom Dvornikom i Dušicom Žegerac koji igraju zaljubljenog mladog Hrvata i Jevrejku koji završavaju u Jasenovcu“, navodi Aleksandar Eredljanović, direktor Arhiva Jugoslovenske kinoteke.

Usledili su dokumentarci snijmljeni u hrvatskoj i bosanskohercegovačkoj produkciji između 1966. i 1987. godine – Jasenovac Bogdana Žižića, Djeca iz pakla Suada Mrkonjića, Evanđelje zla Gojka Kastratovića, Krv i pepeo Jasenovca Lordana Zafranovića koji je izazvao kontroverze u Hrvatskoj i Stara Gradiška logor broj pet Vladimira Tadeja.

„Šta je toliko specifično, a nama zanimljivo? Da nijedan film, praktično, nije snimljen od strane srpskih filmskih producenata. To je bila neka nepisana stvar da se filmovi snimaju u onim Republikama gde su bili logori. Mislim da je kod srpskih autora bilo izvesne autocenzure, da o tome nije moglo da se priča zarad bratstva i jedinstva i zarad nekih stvari koje su morale da se zaborave“, smatra Erdeljanović.

Posle raspada države 1992. godine Krsto Škanta je u produkciji „Dunav filma“ snimio kratki dokumentarac Gospa, kraljica Hrvata.