Od Budalije, Sirmijuma pa do Večnog grada – Trajan Decije

Rimsko carstvo upravljalo je Sredozemljem, delovima bliskog istoka, Evrope, Afrike i čitavog Balkanskog poluostrva, pa nije nepoznanica da su tu bogatu istoriju gradili veliki imperatori. Međutim, ono što je manje poznato jeste da je na teritoriji današnje Srbije, rođeno čak 18 rimskih careva.

"Da se Budalija nalazila severno od železničke stanice u Martincima, tu tvrdnju potkrepljuje i pronalazak bronzane statue, Apolona, odnosno rimskog i grčkog Boga. I takodje zanimljivo je da, negde na granici izmedju sela Martinca i sela Čalma, pronadjen je 90- tih godina prošlog veka čuveni zlatni avarski pojas", kaže Vladimir Mabetović, master istoričar .

Trajan Decije rođen je u današnjem Sremu, u oficirskoj porodici. Nakon detinjstva, odlučuje se na vojnu karijeru, gde je zbog svoje upornosti i odlučnosti brzo prešao put od nižeg oficira do zapovednika rimske vojske. Cara, od koga je dobio prvu komandu za bitku na Dunavu, pokorio je kod Verone i tako postao naredni rimski car.

"On je vladao dosta strogo i dosta jako, kao što je i njegovo poreklo, znači vojničkog je porekla i pošto je sve svoje uspehe postigao u vojsci, tako da je i sve to pokušao da prenese u taj neki civilni život", kaže Miroslav Jesretić, arheolog.

"Upravo je Trajan Decije trebao da predstavlja tu sponu izmedju senata sa jedne strane i vojske sa druge strane. On je trebao da ponovo ujedini, vrati slavu i moć, prestiž Rima iz njegovih najslavnijih dana", napominje Vladimir Mabetović, master istoričar.

Iako je vladao samo dve godine, odmah po preuzimanju prestola počeo je sa obnovom monumentalnih građevina u Rimu, pre svega Koloseuma. Potom je počeo i sa izgradnjom čuvenih Trajanovih termi. Za Hrišćane je smatrao da ugrožavaju rimsku imperiju, jer su vršili slobodno svoju veroispovest. On je osetio u tom momentu da oni ugrožavaju rimsku imperiju i on je pokušao da ih uništi.

Ipak, daleko veća opasnost za carstvo dolazila je od Gota. U bici kod Arbita je poginuo i njegov stariji sin Helenije Etrusk , čak po nekim pričama, odnosno po legendama, Trajan Decije videvši to, rekao je "Nastavimo borbu izgubili smo samo jednog legionara". Međutim, ova anegdota se mora uzeti sa rezervom.

Trajan - njegovo ime nas asocira na nešto trajno i postojano. „Ko se mača lati, taj od mača i strada", ni Goti, ni Hrišćani, već neko treći - došao mu je glave.

" Rimska vojska je uvidela da će da izgubi bitku i zato su okrivili svog imperatora Trajana Decija. Pa je tako Trajan u toj bici stradao ne od gotske ruke, nego ga je pogodila strela iz njegovih redova i zanimljivo je da je Trajan Decije prvi rimski imperator koji je stradao", napominje Mabetović.

U Sirmijumu, današnjoj Sremskoj Mitrovici, ali i na području njene opštine, najčešći i najbrojniji su nalazi iz vremena rimskog carstva. U muzeju Srema, nalaze se kovanice sa likom Trajana Decija.