Prokuplje: Sećanje na Toplički ustanak

Toplički ustanak je bio jedini ustanak na teritoriji okupiranoj centralnim silama u Prvom svetskom ratu. Izbio je u februaru 1917. godine u selu Mačkovcu, kod Kuršumlije i proširio se na celu Toplicu i Jablanicu.

“Povod za izbijanje samog ustanka je bila objava regrutacije kojom su trebali da budu obuhvaćeni svi mladići na teritoriji Toplice i Jablanice, za bugarsku vojsku. To je posebno pogodilo narod, jer što bi u suštini značilo, da svi oni koji ovde budu mobilisani, našli bi se u bugaskoj vojsci, koja bi krenula na srpsku vojsku koja se u tom trenutku nalazila na solunskom frontu”, navodi Maja Dimić, kustos istoričar Narodnog muzeja Toplice.

Ustanak, koga je nosio srpski seljak podiglo je 13 hiljada ustanika. Nakon mesec dana slobode, ugušen je u krvi i plamenu. Kao sećanje, u Narodnom Muzeju Toplice otvorena je izložba predmeta, fotografija i dokumenata iz tog vremena.

Darko Žarić, muzejski savetnik Narodnog muzeja Toplice pokazuje: “Ovde su jedne od najznačajnijih, kao što je dnevnik Koste Milovanovića Pećanca, to je prepis koji je urađen 1918. godine. To je jedini dokument vezan za njegovo četovanje u Topličkom ustanku. Takođe, nalazi se Karađorđeva zvezda s mačevima koja je data Radisavu Tošiću, jednom od komandanata u Gvozdenom puku”.

Javnosti je prvi put prikazano i 300 krštenica srpske dece koja su prevedena u Bugare, koje su pronađene u crkvi Svetog Prokopija u Prokuplju, kao dokaz bugarizacije koja je sprovođena na ovoj teritoriji.

Teodora Bulatović, učenica 7.razreda OŠ Nikodije Stojanović Tatko u Prokuplju kaže da joj je drago što je čula predavanje o Topličkom ustanku. „Zato što smo i mi potomci nekih ljudi koji su se borili za našu slobodu i za sve ono što danas imamo. I veoma sam zahvalna što sam danas mogla da budem ovde i da vidim sve ovo i što imamo ovolike istorijske izvore i toliko informacija znamo o našim herojima“, ističe Teodora.

U Topličkom ustanku ubijeno je oko devet hiljada ljudi, samo u Topličkom okrugu blizu četiri hiljade. Spaljeno je oko 50 hiljada kuća . Otpor ustanika prerastao je u gerilu koja je u jesen 1918. godine zajedno sa srpskom vojskom učestvovala u borbi za konačno oslobođenje zemlje.