Ruka Svetog Save u Spasovdanskoj litiji – da miri, zagrli i pokazuje put

Dugo se nije znalo da postoje mošti Svetog Save koje su preživele 1594. godinu, kada su Turci na Vračaru spalili telo svetitelja.

Prema predanju, mošti su sačuvali monasi koji su levu ruku Svetog Save odvojili od tela i sakrili.

Nije boravila među monasima sve vreme, već je tokom više od 400 godina skrivanja menjala mesta. Najzad, 2007. godine, mošti prvog srpskog arhiepiskopa vraćene su u Mileševu.

Na nedeljnim liturgijama i uz blagoslov, mošti se iznose među vernike koji tada imaju priliku da im se poklone. Odnedavno se nalaze ispred oltara.

Otac Vlada Vukašinović, profesor Bogoslovskog fakulteta u Beogradu, kaže da nije slučajno da je baš ruka preživela jer "ruka kod svetitelja služi samo dobrome".

"Rukom se mirimo kad se rukujemo, rukom grlimo one koje volimo. Rukom dobronamerno pokazujemo put onima koji su se izgubili – trenutno ili stalno", kaže sveštenik.

Naglašava da te tri funkcije, ruka Svetog Save treba da donese na Spasovdan srpskom društvu, Beogradu koji slavi slavu, i čitavoj zemlji.

Vekovi skrivanja i čuvanja ruke Svetog Save

Otac Vlada Vukašinović kaže da je prirodno što su tokom vekova mošti bile skrivane, jer su se ljudi bojali da i taj deo bude uništen.

Srpska pravoslavna crkva piše da se u istorijskim zapisima nalaze podaci da su Mileševci 1627. godine, u molbi ruskom caru, izjavili da mošti Svetog Save počivaju u manastiru i da čine mnoga znamenja i čuda, i isceljuju i "verne i neverne".

U više navrata, tokom 17. veka, monasi pišu o moštima, uz učestale navode da su im Turci "sve odneli iz manastira". Mošti ne pominju samo monasi već i moldavski i vlaški vojvoda, a informacije se nalaze i u drugim istorijskim izvorima.

"Ima i drugih zapisa koji otvoreno spominju stalnu borbu Mileševaca da po svaku cenu sačuvaju deo moštiju Svetog Save, jer je manastir bio stalno napadan, pljačkan, monasi mučeni i ubijani i posle 1594. godine", podseća SPC.

Dug put do povratka u Mileševu

Mati Paraskeva iz manastira Mileševe kaže da su mošti krenule ka severu za vreme Velike seobe Srba, predvođene patrijarhom Arsenijem Čarnojevićem.

U jednom od mnogih napada na manastir, Turci su uzeli i ruku Svetog Save, koju je otac Ruđera Boškovića, Nikola Bošković, otkupio, a potom izgubio. Ne znaju se detalji.

Jedna grupa monaha iz Mileševe kretala se ka manastiru Pakri, odakle su kasnije ostali zapisi da se ruka nalazila i u tom manastiru.

Potom se, prema više zapisanih svedočanstava, navodi se na sajtu SPC, ruka Svetog Save čuvala u Pećkoj patrijaršiji.

Naredna godina koja se pominje na dugom putu skrivanja i čuvanja moštiju je 1834. Podatak je da se nalaze u manastiru Dovolji, da bi od tada pa sve do 1912. godine bila čuvana u familiji Čengića, u selu Potpeću kod Pljevalja.

"Bratstvo Čengića, 1912. godine prenosi ruku u manastir Svete Trojice u Pljevljima, gde je provela nešto manje od 100 godina", priča mati Paraskeva za RTS.

Od 2007. godine mošti su vraćene u prvo počivalište, u Mileševu.

Slava Beograda – Spasovdan, predvođen rukom Svetog Save

Ove godine slavi se 850 godina od rođenja Svetog Save. Mošti svetitelja iz Mileševe stigle su u Vaznesenjski hram u Beogradu.

Odatle će, na Spasovdan, krenuti litija do Hrama Svetog Save na Vračaru, podignutog na mestu gde su Turci pokušali da unište kult najvećeg srpskog sveca.

Predvodiće je Sveti Sava, svojom svetom rukom i žezlom, zajedno sa njegovim naslednikom, patrijarhom srpskim Porfirijem.