Od hajdučije do progona, od harema do zaborava – kako istorija pamti Milenka Stojkovića i Petra Dobrnjca

Vojvode Milenko Stojković i Petar Dobrnjac kao da i danas čuvaju Požarevac. Njihovi spomenici okrenuti su ka krajevima u kojima su suvereno vladali i rodnim mestima.

Milenko Stojković rođen je u Kličevcu kod Požarevca 1769. godine.

Istoričar Miroljub Manojlović navodi da je on kao ugledni građanin, trgovac i zanatlija uživao visoku reputaciju i među Srbima i među Turcima.

Da je bio jedini pismeni vojvoda u ono vreme tvrdi hroničar iz Kličevca Novica Stojanović.

“On ima takve zasluge koje retko ko od vojvoda ima, u svakom pogledu i to je jedini pismeni vojvoda u ono vreme“, rekao je Stojanović.

Petar Teodorović Dobrnjac, nešto je mlađi od Milenka, rodio se u Dobrnju kod Petrovca na Mlavi 1771. godine.

“Imao je značajan ugled, jer on je, kažu, bio hajduk, ali je kasnije uglavnom bio trgovac“, kaže istoričar Manojlović.

Mića Aksentijević, hroničar iz Dobrnja, ističe da je on morao da ima i harizmu kako bi privoleo narod da ga sledi.

“Biti vojvoda u ustaničkoj Srbiji nije mogao svako. Morao je da ima ratno iskustvo, da ima harizmu da privoli narod da ga sledi“, naveo je Aksentijević.

Milenko Stojković poznat i po svom haremu

Događaj koji će proslaviti Milenka Stojkovića je njegovo ubistvo dahija na dunavskom ostrvu Ada Kale, 1804. godine. Kasnije će zauzeti i Poreč, odatle gospodariti Istočnom Srbijom i postati čuven po svom haremu.

“Pred odlazak u Rusiju 1811. godine Milenko je raspustio harem, i to je baš poznata činjenica da je on sve te žene otpustio, nije, normalno, mogao da ih vodi dalje“, priča Manojlović.

I sve su se dobro snašle i u dobre kuće su otišle, dodaje Novica Stojanović.

Sukob sa Karađorđem

Milenko se kao vojskovođa dokazuje u boju na Ivankovcu, 1805. godine, prvoj pobedi ustanika nad regularnom turskom vojskom, a Petar godinu dana kasnije u odbrani Deligrada. Ali, ubrzo dolaze u sukob sa Karađorđem.

“Njihov stav je bio da svako u svojoj nahiji, u svom kraju bude ravnopravan ili da ima istu vlast kao Karađorđe nad čitavom Srbijom, što, normalno, Karađorđe koji je težio centralnoj vlasti i jačanju Srbije kao države, buduće države, nastojao da slomi sve te nesuglasice i da podredi sve vojvode“, objašnjava istoričar Manojlović.

Napustili Srbiju i preminuli u inostranstvu

Odbijajući mesta popečitelja, tadašnjih ministara inostranih poslova i pravde, Milenko i Petar bili su prinuđeni da napuste Srbiju u koju se više nikada neće vratiti.

“Milenko je rano otišao iz ove sredine, imao je dva sina i ćerku. U Rusiji sinovi su izgleda imali lepu karijeru kao vojnički kadar, ali o tome nemamo pouzdanih podataka, jer je on u Rusiji umro, negde posle 1831. na Krimu u Bahčisaraju“, navodi Manojlović.

Petar Dobrnjac imao je dva sina i oba su umrla u Rusiji.

“Petar je imao dva sina. Jedan se zvao Jovan, za drugog nemamo podatke kako se zvao. Obojica su umrla kao pitomci Paževskog korpusa i carskoj Rusiji“, naveo je Mića Aksentijević.

Petar Dobrnjac je živeo u Besarabiji, u gradu Jašiju, današnjoj rumunskoj Moldaviji i tamo je i umro.

Iako spadaju u red najslavnijih vojvoda iz Prvog srpskog ustanka i Milenka i Petra je istoriografija uglavnom zaobilazila. Ali, zato su ostali u narodnom sećanju.

“Ipak su to velike istorijske ličnosti i to što mi radimo za njih je možda i najmanje što smo mogli da učinimo, jer oni nama više ne duguju ništa, ali zato mi njima dugujemo sve“, zaključio je hroničar iz Dobrnja Mića Aksentijević.