Greg DeKjur: Jugoslovenski crni talas

Koliko je danas jednom zapadnjaku uopšte moguće da piše o jugoslovenskom filmu i da ga razume izvan postojećih klišea o bivšoj Jugoslaviji kao veštačkoj tvorevini, tamnici naroda, buretu baruta, komunizmu, titoizmu, socijalizmu sa ljudskim likom, istorijski zasnovanoj mržnji jugoslovenskih naroda? To se pita i na to odgovara Slobodan Šijan u uvodnom tekstu za studiju prvog američkog doktoranta na FDU u Beogradu, iz koje objavljujemo delove poglavlja Estetika crnog talasa.

„Greg DeKjur (Greg DeCuir Jr.) pokazuje da je to moguće i u tome u velikoj meri uspeva. Usredsređujući se na jednu grupu autora i njihovih filmova obeleženih etiketom crni talas, svojevremeno nametnutim nazivom sa ciljem političke diskvalifikacije tih autora, izraslih u okviru šire pojave poznate kao Novi jugoslovenski film (1961-1972), on pokušava da preciznije odredi šta ih to razlikuje i izdvaja iz tog šireg konteksta u kojem su se pojavili, ali i koliki je njihov značaj i originalnost u kontekstu drugih filmskih novih talasa koji se u isto vreme pojavljuju u Evropi i svetu.

U najboljim delovima ove knjige, onim koji se bave estetikom crnog talasa ali i analizom pojedinačnih opusa njegovih najvažnijih autora po DeKjuru, detaljnim opisom samih filmova i njihovih tematskih i formalno-stilskih inovacija, ali i dubinskom analizom njihove bogate vizuelne simbolike i autorskih narativnih strategija, te komparativnom analizom teorijskih, programskih i kritičarskih stavova o filmskoj umetnosti, iznetih u brojnim tekstovima samih stvaralaca o kojima piše, on temeljno gradi dobro informisanu studiju, zasnovanu na rezultatima detaljnog izgledavanja i ‘bliskog čitanja' svakog razmatranog filma, kao i namera njihovih autora.

Izbor autora kojima DeKjur posvećuje posebnu pažnju, pored već opšte prihvaćenih ključnih ličnosti poput Aleksandra Petrovića, Živojina Pavlovića, Dušana Makavejeva, Miće Popovića, Želimira Žilnika i Lazara Stojanovića, DeKjur dopunjuje, sasvim opravdano, i rediteljima kao što su Ljubiša Kozomara i Gordan Mihić i njihovim rediteljskim prvencem Vrane, ali i poglavljem o Jovanu Jovanoviću i njegovom filmu i Mlad i zdrav kao ruža.

DeKjur je napisao knjigu koja predstavlja do sada najcelovitiju studiju o fenomenu crnog talasa na engleskom jeziku i osnovu i putokaz za dalja istraživanja ovog najuzbudljivijeg perioda jugoslovenskogfilma."

Knjigu će, u dvojezičnom izdanju, objaviti Filmski centar Srbije.

Urednica ciklusa Olivera Gavrić