Antologija srpske muzike – Dela Josipa Slavenskog

Po rođenju Hrvat koji je prihvatio srpsko pravoslavlje, po opredeljenju Jugosloven koji je čak promenio ime u „Slavenski” da bi ispovedao svoju ljubav prema celom Balkanu, strastveni astronom i vatreni pobornik prava radničke klase, ovaj autor bio je verovatno najsloženija i najfascinantnija figura u istoriji jugoslovenske muzike.

Rođen je kao Josip Štolcer 1895. godine u Međimurju, koje je tada još bilo pod vlašću Austrougarske, a bogati folklor ovog kraja bio je osnova za njegove prve časove muzike i pratio ga je tokom celog života. Započeo je studije muzike u Budimpešti kod Zoltana Kodaja i Bele Bartoka, ali su one prekinute izbijanjem Prvog svetskog rata, te ih je dovršio tek kasnije u Pragu. Godine 1924. prelazi u Beograd, novu prestonicu novoosnovane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, da predaje u muzičkoj školi, a kasnije i na Muzičkoj akademiji.

Jedno od njegovih najambicioznijih dela, „Balkanofonija”, izvedeno je više od osamdeset puta u Evropi i Sjedinjenim Američkim Državama, a u Berlinu ga je 1927. predstavila Berlinska filharmonija pod upravom Eriha Klajbera. Njegova muzika izvođena je i u Donauešingenu, čime je Slavenski postao prvi jugoslovenski kompozitor 20. veka koji je postao međunarodno poznat. Bio je jedan od osnivača Međunarodnog društva za savremenu muziku i jedan od prvih koji je komponovao za elektronske instrumente – Bozankeov enharmonijum i trautonijum – jer je verovao da ovi novi instrumenti i netemperovani, prirodni tonski sistemi pružaju beskrajne mogućnosti. Bio je i strastveni astronom koji se divio zvezdama ne samo zbog njihove lepote i matematičkog savršenstva njihovih orbita, već i zato što ga je zanimala astroakustika i način na koji ljudima može doneti savršenstvo univerzuma. Iz tog razloga, on je opisan kao čovek koji „stoji sa nogama duboko u zemlji, ali sa glavom visoko na nebu, koja seže prema zvezdama”.

Urednica emisije: Ivana Neimarević