Žene u muzici – Mari Soldat i Adila Fahiri

Mari Soldat je bila istaknuta violinistkinja bečke muzičke scene kasnog devetnaestog i prvih godina dvadesetog veka. Rođena je u Gracu 1863, a već u četvrtoj godini počela je da uči muziku. Njen otac, orguljaš i vođa crkvenog hora, dao joj je prve poduke na klaviru, a već u osmoj godini sa Eduardom Plajnerom, koncertmajstorom Operskog orkestra iz Graca, učila je violinu. Prvi nastup imala je kao desetogodišnjakinja kada je sa velikim uspehom izvela Fantaziju-Kapris opus 11 Anrija Vjetana. Kada je 1878. godine prisustvovala koncertu koji je Jozef Joahim priredio u Gracu, i sama je poželela da bude njegova učenica.

Put do Visoke škole za muziku u Berlinu, gde je Joahim vodio klasu violine, bio je zanimljiv. Naime, kako navode izvori, Mari Soldat je često muzicirala na koncertima organizovanim u austrijskim banjama, a jednom prilikom na njenom nastupu među prisutnima je bio i Johanes Brams koji je bio zadivljen talentom i stilom muziciranja ove mlade umetnice. Čuvši da želi da pohađa studije kod Jozefa Joahima, Brams se angažovao da joj omogući susret sa svojim prijateljem. Mari Soldat je ubrzo postala studentkinja violine u Joahimovoj klasi, a već 1882. ovenčana je Mendelsonovom nagradom. Kao kuriozitet iz njene biografije izdvaja se podatak da je, uz Jozefa Joahima kao dirigenta, 1883. godine izvela Bramsov Violinski koncert u De duru, opus 77, a ovo će postati i jedno od dela koje je najradije svirala. Naime, 8. marta 1885. u Beču predstavila Bramsov Koncert uz pratnju Bečkih filharmoničara pod upravom Roberta Hausmana, a potom je nastavila da promoviše delo i u Lajpcigu, Londonu i Parizu.

Bila je bliska prijateljica sa Klarom Šuman i Hansom fon Bilovom koji se posebno angažovao za njene nastupe sa Dvorskim orkestrom u Majningenu. Pored solističke karijere, koju je sa velikim uspehom razvijala do početka Velikog rata, u istoriji muzike ostala je upamćena i kao prva žena koja je u Berlinu od 1887. godine vodila ženski gudački kvartet, koji je zapažene nastupe imao u Berlinu i Frankfurtu.

Godine 1889. stupila je u brak sa Vilhelmom Regerom dodavši uz svoje i suprugovo prezime. Međutim, iako je ubrzo okončala brak, odlučila je da se preseli u Beč, gde je osnovala kvartet Soldat-Reger, okupivši u njemu poznate muzičarke austrijske prestonice, a koji je delovao pod pokroviteljstvom porodice pijaniste Paula Vitgenštajna. Porodica Vitgenštajn je kvartetu darovala Gvarnerijevu violinu „Del Đezu” iz 1742. godine. Tokom karijere koja je trajala gotovo tri decenije, članice kvarteta Soldat-Reger stekle su zavidnu reputaciju kao interpretatorke dela Hajdna, Mocarta, Betovena i Kerubinija, kao i ostvarenja tada savremenih autora poput Mendelsona, Šumana i Bramsa, koja su izvodile u Austriji, Nemačkoj, Francuskoj, Belgiji i Engleskoj.

Po okončanju Drugog svetskog rata, Mari Soldat se vratila u rodni Grac, u kojem je živela do smrti 30. septembra 1955. godine.

Život mađarske violinistkinje Adile Fahiri, aktivne na muzičkoj sceni Evrope u prvoj polovini prošlog veka, odvijao se od 1886. do 1962. godine. Rođena je u Budimpešti kao Adila Aranji, a već u desetoj godini upisala je studije violine na Muzičkoj akademiji u rodnom gradu, u klasi Jena Hubaja. Potom je nastavila specijalizaciju u Visokoj školi za muziku u Berlinu, kod Jozefa Joahima, sa kojim je bila u srodstvu, a koji je imao veliki uticaj na oblikovanje njene muzičke ličnosti. Debi u Beču imala je 1906. godine kada je svirala solističku deonicu u Betovenovom Violinskom koncertu. Nakon smrti Jozefa Joahima 1907, nasledila je njegovu violinu Stradivari iz 1715. godine. Potom se, 1909, preselila u London gde je vodila gudački kvartet, a 1915. je stupila u brak sa Aleksandrom Fahirijem, pravnikom i talentovanim violončelistom-amaterom sa kojim je organizovala muzičke večeri. Kao solistkinja koncertirala je u Mađarskoj, Austriji, Nemačkoj, Italiji, Francuskoj i Engleskoj.

Urednica Irina Maksimović Šašić