Jadransko putovanje – muzika 17. veka od Venecije do Dalmacije

Četiri godine nakon bitke kod Lepanta, koja je preokrenula odnos snaga na istočnom Mediteranu, prekidajući dominaciju Osmanskog carstva na moru, ka Carigradu je zaplovio venecijanski diplomata Đakomo Soranco, putujući duž jadranske obale. Teritorije pored kojih je prolazio pripadale su na severu Habzburškoj monahriji, zatim njegovog domovini, Veneciji, kao i Dubrovačkoj Republici, što je ukazivalo na raznovrsnost uticaja i isprepletanost ovih kultura. Opisujući tadašnji Dubrovnik, Soranco pominje i muzički život u republici, a ovaj kratak zapis poslužio je kao inspiracija violinisti i dirigentu Bojanu Čičiću, da sačini zanimljiv portret muzike koja se početkom veka negovala sa obe strane Jadrana. Udružujući snage svog ansambla Ilirija konsort, sa jednom od najuglednijih vokalnih sastava, Marijan konsort Rorija Meklirija, Čičić je na ovom albumu prestavio niz dela danas gotovo zaboravljenih autora, od kojih su neka prvi put diskografski zabeležena.

Prateći Sorancov brod na putu ka Carigradu i prvi zapis koji dolazi iz Poreča, Čičić u ovom gradu pronalazi dvojicu kompoziora, Frančeska i Gabrijelea Uspera, koji su bili aktivni u Veneciji tokom dvadesetih i tridesetih godina 17. veka. Ovi umetnici, najverovatnije ujak i nećak, poticali su iz porodice Sponga iz Poreča, ali su po dolasku u Veneciju promenili prezime u Usper, preuzimajući ga u znak poštovanja prema svom venecijanskom zaštitniku i meceni. U suprotnom pravcu preko Jadrana zaputio se toskanski franjevački opat, Gabrielo Puliti, koji je najpre radio u Puli, a potom u nizu istarskih gradića, kao i u habzburškom Trstu.

Jedan od zaboravljenih autora čija se muzika našla na ovom izdanju je Riječanin Vinko Jelić, koji je kao podanik Habzburškog cara svoju karijeru vezao za značajne muzičke institucije monarhije. Kao dečak, pevao je u kapeli nadvojvode Ferdinanda u Gracu, a potom na dvoru Ferdinandovog brata Leopolda u Alzasu, gde je i objavljen najveći deo njegovih dela. Od svih autora čija su dela prezentovana na albumu koji večeras slušate, Jelić je bio najmlađi i najsmeliji, ali se i njemu ubrzo izgubio trag u istoriji, najverovatnije u vihoru Tridesetogodišnjeg rata.

U emisiji ćete čuti i dela dvojice Šibenčana, Julija Skjavetića i dvadeset godina mlađeg Ivana Lukačića. Generacijska razlika se ogleda i u njihovim delima, Skjavetićeva Ave Marija je komponovana u stilu takozvane „prima pratike", dok su kompozicije Ivana Lukačića, objavljene u jedinoj štampanoj zbirci sa muzikom ovog autora, Sakre kanciones 1620. godine, pod snažnim uticajem novog, ranobaroknog izraza.

Emisiju će zaokružiti kompozicije jednog italijanskog autora koji je bio aktivan na drugoj obali Jadrana, pre svega u Splitu i na Hvaru. Tomazo Čekino je bio rođen u blizini Verone, oko 1580. godine, a u Split je došao 1603, u pratnji nadbiskupa Markantonija de Dominisa, kako bi radio na njegovom dvoru. Upoznat dobro sa praksom koju je u Italiji teorijski obrazložio Đulio Kačini u svom traktatu Le nuove muzike, Čekino je objavio dve zbirke madrigala za jedan ili dva glasa sa pratnjom kontinua. Njegovi kasniji radovi pokazuju tendenciju ka pojedonstavljenim vokalnim linijama, što je verovatno bila posledica izvođačke prakse koju je zatekao na Hvaru, u koji se preselio 1614. godine. Naime, nakon iznesenih optužbi protiv nadbiskupa De Dominisa da je prikriveni protestant, koje su verovatno bile tačne, budući da je ubrzo pobegao iz Splita na dvor Džejmsa I, Tomazo Čekino se povukao na Hvar, gde je postao kapelmajstor u gradskoj katedrali, ostajući na ovom ostrvu do kraja života.

Urednica emisije: Ivana Neimarević