Kompozitor meseca – Klod Debisi

Prvo značajno predstavljanje pred pariskom publikom, ovaj francuski impresionista imao je 1893. godine, kada je premijerno izveo svoje prvo delo koje je uključivalo orkestar , kantatu Blažena Gospa. Delo je nastalo nakon što je Debisi pročitao istoimenu pesmu engleskog prerafaelitskog pesnika i slikara Dantea Gabrijela Rosetija. Pretpostavlja se da Debisi nije imao priliku da vidi i Rosetijevu sliku, ali se susreo sa delima drugih prerafaelitskih slikara koji su obrađivali sličnu tematiku, a koja se odnosila na predstavljanje novog tipa ženske lepote. Premda je delo dovršio 1888. godine, rividirao je orkestarski part 1902, a tri godine kasnije priredio je i klavirsku verziju ove kantate. Nakon premijere, kritika je u prvi plan istakla gracioznost i delikatnost harmonskog jezika, te sve izraženije udaljavanje od vagnerizma, pod čijim je uticajem Debisi bio u tim godinama.

U istom periodu kada je ova kantata premijerno izvedena, 1893. godine, Debisi je nastavio da posećuje salon Morisa Meterlinka i upravo tada se prvi put susreo sa Meterlinkovim komadom Peleas i Melisanda, te je iste godine započeo rad na istoimenoj operi. Živeo je i dalje u Diponu, kada je ušao u tajnu vezu sa pevačicom Terezom Rože, sa kojom se potom i verio. Mnogi su tada osuđivali njegovo ponašanje, jer je održavao dve paralelne ljubavne veze, te je izgubio finansijsku podršku i brojne prijatelje, uključujući i Ernesta Šosona, koji je bio jedan od njegovih najvećih pristalica.

U muzičkom svetu Debisi je napravio značajan korak, komponujući krajem 1894. godine simfonijsku poemu Prelid za popodne jednog fauna, zasnovanu na istoimenoj Malarmeovoj pesmi. Slobodniji harmonski jezik ovog prelida karakteriše upotreba celostepene lestvice, česte modulacije, kao i korišćenje tritonusa – kako melodijski, tako i harmonski.

Od samog početka svoje karijere Debisi je želeo da komponuje za operski teatar, ali nije uspevao da pronađe pravi siže. Epski i izraženo sentimentalni stil najvećeg broja opera XIX veka nije ga interesovao. Debisi je želeo nešto novo. Jednom je napisao da traga za dramom koja bi „izronila iz senke", sa zapletom koji ne pripada nijednom određenom vremenu ili mestu. Želeo je kratki libreto, sa puno promena scena, anti-realističnim dijalozima i likovima 'ulovljenim' u kandže sudbine. Tek je 1893, kada je imao 31 godinu, pronašao ono što je tražio na premijeri simbolističke drame Morisa Meterlinka – Peleas i Melisanda.

Ovo je intimna i emocionalna priča, koja se odvija u mitskoj zemlji nazvanoj Alemond, odnosno Svuda-u-svetu. Tragedija koja se pojavljuje u odnosu između Princa Goloa, njegove misteriozne mlade žene Melisande i njegovog mladog polu-brata Peleasa prepuna je enigmatičnih situacija.

Ne postoje konvencionalne arije ili ansambli, a svaka nota Debisijeve muzike je komponovana da jasno reflektuje reči Meterlinkovog francuskog teksta. Glavni likovi imaju muzičke teme i motive, kao u Vagnerovim operama, ali oni se čuju u orkestarskom partu, ujedinjavajući i pojačavajući muzičku atmosferu koju je Debisi nazivao 'orkestarski dekor'.

Urednica Jelena Damjanović