Kompozitor meseca – Antonjin Dvoržak

Nakon samo jedne posete Engleskoj kompozitor je doživeo izuzetan uspeh, te je u ovoj zemlji gostovao još osam puta, gde je sa velikim uspehom predstavljao svoja dela. I dok političke okolnosti u Austriji i Nemačkoj nisu bili pogodne za njegovu karijeru, Engleska, daleko od tih političkih prepirki, cenila ga je na pravi način i najviše je doprinela njegovoj međunarodnoj slavi. Tamošnja publika mu nije zamerala što piše dela na maternjem jeziku i zasnovana na češkom folkloru, a upoznao je i istaknute ličnosti engleskog muzičkog društva koje su o njegovom radu sudile bez arogancije i predubeđenja. Između ostalog, sprijateljio i sa vlasnicima izdavačke kuće Novelo, koji su se zainteresovali za objavljivanje njegovih kompozicija.

Česte posete Engleskoj Dvoržaku su obezbedile finansijsku stabilnost i konačno je uspeo da kupi malo seosko imanje u mestu Visoka, gde je provodio najveći deo godine. Tu je napisao drugu zbirku Slovenskih igara, Rekvijem, Karneval, Otelo i operu Jakobin, a revidirao je i neka svoja starija, neobjavljena dela. Sve ove kompozicije otkrile su Dvoržakovu novu stranu, koju je sam kompozitor opisao rečima: „Ovde sam pesnik isto koliko i muzičar".

Početkom poslednje decenije 19. veka predsednik Nacionalnog Konzervatorijuma za muziku u Sjedinjenim Američkim Državama ponudio je Dvoržaku mesto umetničkog direktora i profesora u ovoj instituciji, sa 25 puta većom godišnjom platom nego što je zarađivao na Praškom konzervatorijumu. Osim toga, jedan od razloga za ovaj poziv bila je i Dvoržakova izuzetna reputacija kao kompozitora nacionalnog stila, te je poziv iz Amerike upućen sa ciljem da upravo on učestvuje u stvaranju američkog muzičkog nacionalnog stila. Godine 1892. sa suprugom i dvoje dece napustio je Prag i preselio su Njujork, a prvi nastup imao je kao dirigent, u Karnegi holu, kada je premijerno izveo Te Deum.

U potrazi za početnim materijalom u cilju stvaranja novog američkog stila, Dvoržak je tražio od svog afroameričkog studenta da mu otpeva duhovne pesme i narodne pesme koje prate rad na plantažama, a istraživao je i muziku američkih Indijanaca. U mnogim intervjuima i člancima isticao je da američki stil treba da se zasniva na elementima preuzetim iz tradicionalne muzike, na pentatonici, plagalnim kadencama, ostinatu i izraženim sinkopiranim ritmovima.

Kako je vreme odmicalo, Dvoržak je počeo da oseća nostalgiju za Češkom, te je sve manje komponovao, da bi se 1895. godine iz Amerike vratio u svoju rodnu zemlju. Nastavio je da radi na delima koja je započeo u Americi, a okrenuo se i programskoj muzici, komponujući nekoliko simfonijskih poema. Poslednje godine života najviše je posvetio operama, te su tada nastala neka od njegovih najpoznatijih dela ovog žanra: Đavo i Kaća, Rusalka i Armida. Kako je i sam često isticao, opere je pisao jer su, kroz teme preuzete iz folklora, bile pogodne za ispoljavanje nacionalnog identiteta.

Urednica Jelena Damjanović