Muzika viva

Miroslav Tot, saksofonista i dizajner zvuka, je studirao kompoziciju u Bratislavi u klasi Vladimira Godara, a potom i u Pragu u klasi Mihala Rataja. Fokusiran je pre svega na polje savremene muzike, improvizovane muzike, elektroakustike i konceptualnih audiovizuelnih dela.

Kompozicija i istovremeno album, koji možemo prevesti kao Pesme crnih anđela, se sastoji iz dva dela – Knjige II i Knjige I, a ovakav, "obrnuti", redosled je i namera samog autora. Naime po njegovim rečima ovo ostvarenje otkriva njegovu "teoriju da krug ne može da se zatvori" i da se nalazimo u stalnom odnosu prema prošlosti, u stanju osvrtanja, te je u tom smislu pomenuta Prva Knjiga, u stvari drugi deo ciklusa Black Angels Songs.

Na koju to prošlost Miroslav Tot aludira u svom delu? Pre svega on govori o strahotama Drugog svetskog rata i nacističke i kvinsliške vlasti u ovoj zemlji, kao i o sadašnjosti u kojoj je jedna od slovačkih paralementarnih stranki, ultradesničarska Narodna partija „Naša Slovačka", otvoreno neonacistički opredeljena. Naime, 14. marta 1939. godine, Slovačka se odvojila od Češke, čime je uspostavljena satelitska nezavisna Slovačka Republika, pod vođstvom Jozefa Tisa i pod direktnim protektoratom Trećeg Rajha. Današnje ultradesničarke partije u Slovačkoj veličaju ovaj period i njenu ikonografiju, iako su tada brojni ljudi, njihovi sunarodnici, izgubili živote, uključujući i jevrejsku populaciju koja je upućivana u nacističke logore smrti. Miroslav Tot je zbog toga posvetio svoju kompoziciju žrtvama rata, a posebno roditeljima Fedora i Egona Gala koji su poginuli za vreme "marša smrti" koji je 1945. organizovan kako bi se deo zatvorenika iz koncentracionog logora Zahsenhauzen prebacio do logora Mathauzen i Bergen-Belzen. Miroslav Tot je uvrstio kao poseban dodatak kompoziciji i snimljeno svedočanstvo Fedora Gala u kojem govori kako je njegov otac usmrćen tokom marša smrti, pošto su nacisti odstreljivali one zarobljenike koji nisu mogli više da hodaju. Vojteh Gal je pokopan u masovnoj grobnici blizu mesta Linde, a ime njegovog ubice se nikada nije saznalo.

Zbog svega ovoga, Miroslav Tot je odlučio da premijera prvog dela njegove kompozicije (Knjiga II) bude upravo 14. marta na dan osnivanja nezavisne Slovačke Republike 1939. godine i to u mestu Bitča u kojem je rođen sveštenik i prvi predsednik te države Jozef Tiso, u parku u kojem je nekada bilo jevrejsko groblje. Kako sam Miroslav Tot kaže njegova želja je bila da sećanju na prošlost priđe na kontemplativni način, korišćenjem muzičke komunikacije. Pred slušaocima je zato duboko proživljeno, lirsko ostvarenje, koje koristi zasićeni zvuk gudačkog kvarteta, postminimalističke harmonije i elektronske deonice koje u sinergiji slikaju emotivni pejzaž u rasponu od urgencije, preko melanholije, do smirenja i meditacije.

Urednica Ksenija Stevanović