Kambrijumska eksplozija i edijakarska biota

Iako bolno nepotpun, sačuvani fosilni zapis prošlosti naše planete svedoči da je u periodu kambrijuma, koji je prema najnovijim procenama započeo pre približno 538,8 miliona godina, došlo do obimnog i naizgled naglog razvrstavanja, razgranavanja i usložnjavanja živih bića. Ipak, taj se proces uistinu može nazvati naglim samo na kolosalnim vremenskim skalama što odlikuju evoluciju Zemlje i života na njoj. O ulozi „kambrijumske eksplozije“ u sveobuhvatnom procesu evolucije biosfere i njenim potencijalnim uzrocima i mehanizmima među paleontolozima se i dalje vode debate. Nesporno je, doduše, da se među fosilima iz ovog doba mogu pronaći prapreci praktično svih kola ili filuma – najkrupnije taksonomske kategorije – koji i danas postoje u životinjskom carstvu. No društvo im prave mnoga bića, poput upečatljive petooke opabinije, koja je nemoguće svrstati u bilo koju potonju, a kamoli današnju grupu. Kada ovome pridodamo i činjenicu da se danas zna i za bogata nalazišta fosila i tragova koja potiču iz još starijih epoha – kao što je nadaleko čuvena edijakarska biota – kao i sve jasnije uplive razvojnih i ekoloških činilaca u evolucione procese, uz uviđanje potencijalno varljivih selekcionih efekata u sagledavanju fosilnih svedočanstava, jasno je da će nam proučavanje najranijih velikih grananja stabla života i nadalje pružati bogatu žetvu novih otkrića, različitih tumačenja, preokreta u poimanju, pa i promena perspektive u najboljem naučnom duhu.

Razgovor je prvi put emitovan 10. septembra 2023.

Muzički urednik: Predrag Vasić

Ton-majstor: Vladimir Penđer

Autor emisije: Srđa Janković