Čiji je Imanuel Kant?

Pruski i nemački filozof Imanuel Kant rođen je u današnjem Kalinjingradu 22. aprila 1724. godine, pa je tako u filozofskim krugovima cela 2024. godina posvećena obeležavanju tristagodišnjice njegovog rođenja, a samim tim i ponovnom promišljanju njegovog značaja za modernu filozofiju. Udžbenički gledano, Kant je mislilac koji je stavio tačku na viševekovne tradicije racionalističke i empirističke filozofije, čime ne samo da je udario temelj kasnijoj bogatoj tradiciji klasičnog nemačkog idealizma, već je u velikoj meri primorao sve filozofske škole i pravce mišljenja koji su nastali nakon njegovog vremena da se pozicioniraju u odnosu na njega. Ipak, iako i danas možemo govoriti o „kantovcima“, teško je oteti se utisku da Kantova filozofska kritika i dalje predstavlja izvor inspiracije za same filozofe, ali da je u svetu nauke i prosvete izgubila trku sa kudikamo uprošćenijim pogledima na svet kasnijih pozitivista i njihovih brojnih nastavljača.
To što je Kant danas predmet vrelih debata u javnosti u velikoj meri možemo zahvaliti – Rusima. I ne, nije samo reč o sada već legendarnoj prepirci o Kantu u Rostovu-na-Donu koja se pre nekih desetak godina završila potezanjem oružja i hospitalizacijom jednog od učesnika. Nije stvar ni u tome što je osvajanjem Istočne Pruske u Drugom svetskom ratu Kantov rodni grad i grobno mesto postalo kulturna baština Rusije. Stvar je u tome što je Kantov specifični koktel prosvetiteljstva, teorije prirodnog prava i teorije društvenog ugovora, pomešan sa njegovim u velikoj meri jedinstvenim etičkim učenjima, bio i ostao svojevrsna ideološka protivteža evropskog i globalnog liberalizma moralizmima različitih kolektivističkih i tradicionalističkih političkih ideja na drugim meridijanima.
Koliko je Kantova filozofija relevantna danas i ko su moderni kantovci, koliko su njegova dela uticajna u prirodnim, a koliko u društvenim i humanističkim naukama, koje je mesto Kanta u modernim političkim natezanjima između Zapada i Istoka, a koje u modernim teorijskim natezanjima između ostrvske i kontinentalne filozofije, odgovaraće nam redovni profesor Odeljenja za filozofiju Filozofskog fakulteta u Beogradu Duško Prelević.
Autor „Gozbe“: Nikola Tanasić