Konzervacija i restauracija slika

Svaka priča o konzervaciji i restauraciji umetničkih dela mogla bi da otpočne konstatacijom da bez tih aktivnosti dobar deo umetničkog blaga ne bi postojao, ali bi i nestajao pred našim očima. Istovremeno, te aktivnosti su uvek u drugom ili trećem planu, ili se uopšte ne spominju kada se govori o umetnosti. Ipak, Narodni muzej je - kroz dva primera, na dva remek-dela naše umetnosti - pokazao koliko je rad konzervatora i restauratora značajan za očuvanje njegovih kolekcija.

 Restauracija slike „Berba" Save Šumanovića započeta je 2016. godine, a osnovni problem celog procesa ležao je u činjenici da je umetnik bio loš tehnolog, zbog čega su otpadali delovi podloge i bojenog sloja na pojedinim delovima slike. Pored toga, slika je morala da bude postavljena na potpuno novi, metalni nosač, koji ne dozvoljava pomeranja, što je - zbog drvenog rama - bio jedan od uzročnika opšte devastacije slike. Slika je posle radova predstavljena krajem novembra 2021, povodom 100 godina od njenog nastanka.

Posle obimnih i dugotrajnih radova na konzervaciji i restauraciji, povodom Dana državnosti, svečano je predstavljeno monumentalno delo Paje Jovanovića „Krunisanje cara Dušana", poznato i pod nazivom „Proglašenje Dušanovog zakonika". Konzervacija i restauracija te slike bio je dug proces, pre svega zbog dimenzija (390 x 589 cm), ali i zbog sveobuhvatne analize i tehnike i slikarskog postupka.

U saradnji sa Tehnološko-metalurškim i Hemijskim fakultetom Univerziteta u Beogradu, stručnjaci Narodnog muzeja u Beogradu ispitali su mehanička svojstva platna i način njegove pripreme za slikanje kako bi precizno bio proračunat inovativan način zatezanja slike, prvi put primenjen u Srbiji. Klasičan način španovanja na ram zamenjen je novim konstruisanim nosiocem sa elastičnim tenzorima koji ravnomerno, optimalno i nedestruktivno obezbeđuju dugoročnu stabilnost slike. Analitički pristup konzervatora otkrio je i sasvim originalan, bez primera za poređenje, postupak prepariranja platna koji nam je dopunio znanje o Paji Jovanoviću kao slikarskom tehnologu koji je vešto manipulisao materijalima kako bi postigao likovne vrednosti prema svojoj umetničkoj zamisli i želji naručioca, kralja Milana Obrenovića.

Ove dve teme su samo okviri šire priče o savremenim metodama konzervacije i restauracije „stare" umetnosti, a gosti će biti Nenad Nikitović i Aleksandar Cvijetanović, konzervatori Narodnog muzeja.

Urednik i voditelj Znakova: Sava Ristović

(repriza)