Srednjovekovna umetnost moravske Srbije

Razvoj srednjovekovne srpske arhitekture može se podeliti u tri faze-raški stil, srpsko-vizantijski i moravski stil. U srpskoj arhitekturi moravski stil obuhvata period od sedme decenije 14. veka do 1459. godine, kada Srbija pada pod osmanlijsku vlast. Najznačajniji arhitektonski spomenici moravskog stila su manastiri - Ravanica, Ljubostinja, Kalenić, Manasija,kao i crkva Lazarica u Kruševcu.

Sam stil naziv je dobio po reci Moravi u čijem slivu su podizani sakralni objekti.Simbolički početak epohe označava Lazarevo podizanje manastira Ravanice (1375-1377) i crkve Lazarice u prestonom Kruševcu (1377-1388). Moravski stil predstavlja autentični srpski stil, za razliku od raškog i srpsko-vizantijskog stila, koji su nastali pod direktnim uticajem romanike,odnosno arhitekture u Vizantiji. Isto važi i za polje freskoslikarstva na kome je razvijen novi srpski stil za koji David Talbot Rajs kaže da je-prisan,osećajan, možda efemiziran, ali dopadljiv.

Po svojoj spoljašnjoj obradi građevine moravskog stila su veoma slične onima iz srpsko-vizantijskog stila jer koriste sivo ili žućkasto kamenje i crvene opeke, mada ima i onih sa malterisanim fasadama (Ravanica).

Međutim, za razliku od od srpsko-vizantijskog stila u kome nisu uvek kamenje i opeke ugrađivani tako da formiraju ukrasne šare, u moravskom stilu je uobičajeno ukrasno zidanje smenjivanjem opeke i sige,pogotovo najvišeg pojasa.

Pored toga, vrlo čest slučaj je i upotreba kamenih rozeta, kao i reljefa koji pokrivaju sve okvire portala, prozora, lukova.Dekorativna plastika sadrži preplete predstava biljaka ,životinja i ljudi.

U ovonedeljnoj Riznici, Radio Beograda 2, govorimo o srednjovekovnoj umetnosti moravske Srbije, njenim stilskim karakteristikama i najvažnijim arhitektonskim ostvarenjima ovog perioda. Gost u studiju istoričar umetnosti prof. dr Oliver Tomić.

Autor i voditelj Dušanka Zeković.