Tri veka biblioteke Srpske patrijaršije-Otkriveno blago

„Prilikom Velike seobe Srba pod vođstvom Arsenija III Čarnojevića, u Ugarsku pod upravom Habzburške monarhije izbeglo je preko 40.000 ljudi. Izbegli Srbi su sa sobom poneli dragocenosti – kivote sa moštima, ikone i druge umetničke predmete.

Što se tiče knjiga, njih su iz Pećke patrijaršije poneli u ograničenom broju, jer su verovali da je seoba privremenog karaktera. U Biblioteci Pećke patrijaršije bilo je puno srpskih i grčkih knjiga, kao i po manastirima širom Srbije, koje su, većinom, po dolasku Turaka bile uništene. Samo je mali broj njih sačuvan do danas… Biblioteka Srpske patrijaršije zašla je u četvrti vek svog postojanja…

Utvrđeno je da se Patrijaršijska biblioteka u organizacionom smislu nije ravnomerno i sukcesivno razvijala. Bilo je perioda uspona i padova, vremena kada nije imala skoro nikakav smeštajni prostor, kao što je bilo u Sremskim Karlovcima od 1706. do 1737. godine…

Najduži deo njene istorije i nije vezan za razvoj na srpskom tlu, već u različitim državama, zbog čijih je zakona i administrativnih mera mnogo puta menjala i službeni naziv (Arhiepiskopska-mitropolijska biblioteka, Arhiepiskopska-mitropolijska-patrijaraška biblioteka, Karlovačka patrijarešeska biblioteka, Narodna biblioteka, Patrijaršiska biblioteka, Biblioteka karlovačka, Dvorska biblioteka, Patrijaršiska biblioteka u Karlovcima, Stara arhiepiskopsko-mitropolijsko-patrijaraška biblioteka u Sremskim Karlovcima, Patrijaršiska biblioteka u Beogradu i Biblioteka Srpske patrijaršije)…

Jedan od najsvetlijih delova njene istorije bio je period između dva svetska rata. Patrijaršijska biblioteka doživela je veliki napredak za vreme patrijarha Varnave, koji je, kao veliki poštovalac knjige, imao osećaja za njeno organizaciono unapređenje. On je započeo izgradnju namenske zgrade za Patrijaršijsku biblioteku u Sremskim Karlovcima, a premda je zgrada završena 1941. godine, nikada nije useljena u namenjeni joj prostor.

Posle tragične sudbine fonda Patrijaršijske biblioteke za vreme Drugog svetskog rata, fond nije vraćen u Sremske Karlovce, nego u depoe Srpske patrijaršije u Beogradu, u kojima se nalazi do današnjih dana". (Nenad Idrizović: „Tri veka biblioteke Srpske patrijaršije-Otkriveno blago")

Gost ovonedeljne emisije Hram, Radio Beograda 2, je đakon dr Nenad Idrizović (služi u crkvi Svetih apostola Petra i Pavla, na Topčideru, u Beogradu), načelnik Odeljenja za čuvanje i pristup fondovima u Narodnoj biblioteci Srbije, autor obimne monografije „Tri veka biblioteke Srpske patrijaršije-Otkriveno blago".

Autor i voditelj Dušanka Zeković.