Trijumf srpskih arheologa – imperatorova kapija u Viminacijumu i novo shvatanje genoma Balkana

„Malo je Trijumfalnih kapija do sada pronađeno u svetu, poput Konstantinove u Rimu. One su građene u čast imperatora, povodom uzdizanja u taj položaj ili zbog velikih uspešnih pohoda. U slučaju kapije u Viminacijumu radi se o objektu podignutom imperatoru Karakali, zanimljivoj i zapostavljenoj ličnosti, jer ga rimski pisci nisu mnogo voleli“, navodi profesor Miomir Korać.

Prema njegovim rečima, kapija ukazuje na još jednu važnu stvar – ako je tu podignuta u čast imperatora, to znači da su verovatno izgrađeni i neki drugi objekti za njega, poput palate u kojoj je spavao prilikom posete i hipodroma.

Četiri temelja trijumfalne kapije koji su pronađeni su tri puta tri metra, što ukazuje na masivnu građevinu.

„Bilo nam je nejasno čemu služe ta prva dva postamenta i zašto se glavna ulica prekida na tom mestu. Posle prva dva, pronašli smo još dva i odmah smo shvatili da se radi o ogromnoj strukturi dimenzija osnove 10,5 sa 6,5 metara, koja se nadvijala nad ulicom. Imajući u vidu da je kapija u Veroni, sličnih dimenzija 10 sa 6 metara, bila visoka 12 metara, smatramo da je ova u Viminacijumu možda malo viša“, ističe dr Mladen Jovičić.

Budući da je reč o ostacima kapije, Jovičić objašnjava da je većina trijumfalnih kapija srušena i dodaje i da su u samom Rimu od 36 trijumfalnih kapija, samo tri preživele, i to u samom centru grada. Arheolozi takođe kažu da je zanimljivo da je ona srušena još u rimsko vreme.

Otkriće slavoluka u Viminacijumu nagovestila je jedna ulica koja je izlazila iz istočne gradske kapije – moćna ulica, kako kaže prof. Korać, široka 10 metara i popločana granitnim blokovima.

„Svi veliki stručni časopisi objavili su otkriće. To su istraživanja i rezultati koji odmah dobijaju na svetskom značaju. Čitav tim stručnjaka u Viminacijumu i njihovi napori veoma su ispraćeni u stručnim publikacijama“, kaže Korać.

Menjanje genetske istorije Balkana

„Ovo je pionirsko istraživanje sprovedeno na uzorku od 140 kostura koji potiču sa 30 nalazišta iz Srbije i okolnih zemalja, poput Hrvatske, Slovačke, Austrije, Mađarske, Albanije… Imali smo na raspolaganju reprezentativni uzorak i na dobrom smo putu da promenimo shvatanje istorije. Pokušaćemo i da proširimo ta naša saznanja koja će biti mnogo veća i sadržavaće hiljadu uzoraka iz samog Viminacijuma“, navodi dr Ilija Mikić.

Zaključci istraživanja su da je stanovništvo u samom Viminacijumu bilo veoma heterogeno i da je postojao kosmopolitski duh života, poput onog koji su praktikovali stanovnici Rima.

„Viminacijum kao glavni grad provincije Gornja Mezija činili su, pre svega, stanovnici lokalnog porekla, ali i stanovnici pridošli iz Azije. Međutim, tokom kasne antike i srednjeg veka ta struktura se značajno menja. Dolaze Germani, Huni, Sloveni… Imamo jednu veoma složenu sliku stanovništva Viminacijuma i ostalih lokaliteta. Ta saznanja ćemo pokušati da proširimo i tokom sledećeg istraživanja“, ističe Mikić.

Istraživanje je pokazalo da današnje stanovništvo Srbije ima između 50 i 60 odsto istočnoevropskog i slovenskog genetskog materijala, a ostatak vodi poreklo od starobalkanskog stanovništva pomešanog sa stanovnicima iz Anadolije.

Oko 50 do 60 odsto slovenske genetike imaju i Hrvati, Rumuni i Bugari, a taj procenat opada kako se ide na jug ka Grčkoj, sa najmanjim procentom od 4 do 20 odsto na grčkim ostrvima.

„Ono što je posebno zanimljivo jeste što do sada nismo pronašli nijedan uzorak osobe sa teritorije današnje Italije. Jako je velika koncentracija lokalnog stanovništva sa pridošlicama iz Azije“, dodaje Mikić.