Gramofonija – Festival Varšavka jesen 1962 (2)

Selekcija i koncepcija programa Varšavske jeseni je u periodu napetih političkih zbivanja početkom šezdesetih godina bila predmet interesovanja najviših državnih instanci. Kako navodi Zofija Lisa, najčešće su kompozicije razvrstavane na kapitalističke i socijalističke, a odnos je trebalo da bude pola-pola. Tom logikom su deljena i materijalna sredstva. Međutim, dela autora sa zapada su postajala sve skuplja za izvođenje, a udruženja kompozitora iz Istočne Evrope su novac češće trošila na izvođenje ostvarenja već etabliranih kompozitora, umesto na autore nove generacije. Tako je u ovom periodu postojala mogućnost da se čitava koncepcija raspadne budući da je umesto približavanja istočne muzike zapadnoj, dolazilo do sve većih razlika i to u korist autora koji su dolazili sa Zapada. Zahvaljujući izvođenjima dela poljskih autora, ipak je uspostavljen prihvatljiv balans između sukobljenih estetskih i političkih stanovišta, a upravo je zbog njihove popularnosti na Zapadu i značaja za nacionalni razvoj muzike, nastavljeno održavanje festivala uprkos ozbiljnim pritiscima da se ugasi. Pored značaja za autore, premijerna izvođenja poljskih ostvarenja su bila važna i za domaće orkestre koji su, za razliku od svojih kolega iz istočnog susedstva, dobro poznavali interpretativne zahteve tadašnje savremene muzike, što će se kasnije odraziti na njihovu međunarodnu reputaciju i naročito diskografiju.

Varšavska jesen je između ostalog, bila čuvena i po tome što su ploče sa snimcima izvedenih dela bile napravljene već tokom trajanja festivala ili ubrzo nakon njega. To je bilo značajno za savremene autore koji su tada teško dolazili do snimaka na vinilu, a sam proces isprva nije bio previše zahtevan. Međutim, do početka šezdesetih godina, produkcija ploča sa festivala je postajala sve zahtevniji poduhvat, koji je često uključivao više producenata i različitih tehničkih ekipa u zavisnosti od lokacija i vrste dela koje se izvodi. Zahvaljujući ovoj praksi, poljska diskografija u narednom periodu postaje veoma atraktivna za zapadne ljubitelje, pre svega zbog raznovrsnosti repertoara, ali i profesionalne produkcije koja je već početkom osamdesetih postepeno počela da biva realizovana primenom digitalnih snimateljskih konzola.

Autor emisije Milan Milojković
Urednica Sanja Kunjadić