Elektronski studio uživo – Pionirke zvuka: Ludmila Frajt

U izvođenju učestvuju: Milana Zarić, harfa, Vladimir Blagojević, harmonika, Nenad Marković, truba (Ansambl Studio 6) i Svetlana Maraš, elektronika (Elektronski studio Radio Beograda).

Ludmila Frajt je bila prva kompozitorka elektronske muzike u istoriji sprske i jugoslovenske muzike, ali se time njeni proboji ne završavaju. Takođe, prva je žena koja je završila studije kompozicije na Muzičkoj akademiji u Beogradu 1946. godine, a bila je prva kompozitorka filmske muzike u nas.

U svojim delima Frajtova stvara suptilni zvučni univerzum, lirski i intiman, okrenut prema istraživanju tembra i otvoren za formalni eksperiment. U tom pogledu autorka se nije libila jasnog modernističkog prosedea, koristeći neke od tehnika prisutnih u evropskoj poratnoj avanagardi poput aleatorike, multimedijalnih zahvata i elektroakustičkih istraživanja.

Jedna od temeljnih karakteristika dela Ludmile Frajt je njeno interesovanje za zvuk i zvučne mogućnosti ljudskog glasa, pre svega ženskih glasova, kao i visokih, rezonantnih frekvencija koje otkrivamo u objektima poput metalnih predmeta, zvona, dečjih igračaka, odnosno u svetu kompleksnog ptičjeg peva. U tom pogledu njeno delo Srebrni zvuci za kvartet i srebrne kašike je paradigmatični primer poetike Ludmile Frajt i njene sklonosti prema alikvotnim sučeljavanjima i reverberacijama na granici zvučnosti. Takođe, u njenim kompozicijama srećemo i snažan uticaj rituala i tragove tradicionalne muzike, koju je sakupljala celog života, između ostalog u važnoj zbrici tradicijskih muzičkih instrumenata.

Nokturno je nastao 1975. godine kao prva kompozicija jedne autorke u kojoj se koriste zvuci uređaja EMS Synthi 100 u Elektronskom studiju Radio Beograda. To nije bilo prvo delo ove vrste koje je Frajtova načinila: još 1967. godine nastalo je elektroakustično delo Asteroidi, a posle Nokturna, nastaće još i Figure u pokretu (1978), kao i Zvona za hor i traku (1981).

Koristeći originalni autograf i zapise kompozitorke koje smo dobili ljubaznošću muzikološkinje i bivše urednice Trećeg programa Hristine Medić, dobijen je uvid u kontekst kompozicije koji je omogućio aranžman i aksutičku artikulaciju Nokturna.

Program „Pionirke zvuka" odvija se u okviru projekata „UMSCENE – Unearthing Music" koji finansira Evropska fondacija za kulturu, uz saradnju Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije, kao i uz podršku Sokoja.

Programsko-urednički tim: Svetlana Maraš i Ksenija Stevanović
Diznajer zvuka: Zoran Marić