Radionica zvuka – Ana Kotevska: Voda zvira

Kompozitor Josip Slavenski (1896-1955) je proveo u Beogradu trideset svojih najplodnijih godina. Rođen je u Čakovcu (Hrvatska) kao Josip Štolcer, promenio je prezime u skladu sa panslovenskim idejama onog vremena, da bi u glavnom gradu Jugoslavije, najpre Kraljevine a zatim Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, komponovao svoja najznačajnija dela i ugradio svoju kreativnost, harizmu i energiju u ovdašnji muzički život.

Zenitizam je avangardni levičarski pokret nastao u Zagrebu 1921. koji je svoje akcije i provokacije pre svega iskazivao kroz časopis Zenit, ugašen 1926. godine. U centru njegovih preokupacija jeste preporod umetnosti pod uticajme „barbarogenijalnog stvaraoca" sa Balkana kao vitalnog elementa nasuprot umornom Zapadu. Njegovi pokretači Ljubomir Micić i Branko Ve Poljanski su, napustivši Zagreb kao i Slavenski, delovali u Parizu i Beogradu gde su ostavili podsticajne tragove i pokojeg naslednika.

Iako je ostalo relativno malo podataka o časopisu Zenit, neosporno je da su Slavenski i zenitisti u preiodu između dva svetska rata delili slične ideološke i umetničke ideje. Posebno su zabeležene njihove zajdničke akcije 1924–1925. protiv futurista, odnosno Marinetija koji je klicao nastupajućem fašizmu na predavanjima u Parizu gde je i Slavenski u to vreme boravio kao stipendista. U našem prilogu će, kroz kolaž sačinjen od muzike Slavenskog i zvučnih intervencija karakterističnih za to vreme, proletati delovi manifesta, krilatica, dokumenata iz vremena Prve avangarde... Reči poput BALKAN, ČOVEK, KOSMOS, ZENIT, HELIOS, HELIFONIJA, HAOS... i ponovo – ČOVEK.

Ostaju pitanja bez celovitih odgovora.

Zašto je Josip Slavenski danas tako skrajnut, marginalizovan? Gde danas prebiva njegovo zvučno nasleđe, gde su originalnost i energetski naboj njegovog stvaralaštva, u kojoj je dimenziji sačuvana njegova jedinstvena pojava? Gde se izgubio njegov nekadašnji internacionalni renome zaštićenog autora čuvene nemačke izdavačke kuće Schott, naglo prekinut usponom fašizma u Nemačkoj? Sjaji li negde aura jugoslovenskog kompozitora, iščezla tokom 'naših' ratova devedesetih kada je još jednom u prvi plan iskrslo pitanje: Čiji je slavenski?

U realizaciji učestvovali:
Milenija Stamenković i Dubravko Jovanović - glumci;
Mihajlo Samoran - klarinet i Miladin Stojković - kontrabas;
Vokalni ansambl Nokturno pod upravom Đorđa Stankovića
U emisiji su korišćeni i dokumentarni arhivski materijali - glas Marinetija i Josipa Slavenskog
Lektor: Nataša Šuljagić
Srtručni saradnik: Ivana Stefanović
Muzički saradnik i režija: Aana Kotevska
Ton majstor zvučno-muzičke matrice: Zoran Uzelac
Ton majstor finalnog miksa i prenosa: Zoran Marić
Tehničar prenosa: Dragan Šćepanović
Dirigent i urednik projekta: mr Predrag D. Stamenković
Producent: Aleksandra Rajić Žikić
Produkcija: Studio autora i Dramski program Radio Beograda, 17. januar 2018.