Isidor Bajić, znameniti kompozitor 19. veka

Rođen je 10. avgusta 1878. u Kuli. Prva muzička znanja stekao je u novosadskoj Srpskoj gimnaziji kod profesora Jovana Grčića, koji je sopstvenu ogromnu ljubav prema muzici uspevao da prenese i na svoje učenike.

Na očev nagovor, po završetku gimnazijskog školovanja, Bajić odlazi na studije prava u Budimpeštu. Međutim, krišom od oca upisuje se i na Muzičku akademiju, gde uči kompoziciju kod Hansa fon Keslera, zajedno sa Belom Bartokom i Zoltanom Kodaljem. Već u to vreme ispoljio je znatne organizatorske sposobnosti: osnovao je, naime, hor sa srpskim studentima, i sa njima, kao dirigent, priredio niz koncerata.

Nakon završenih studija Isidor Bajić se vraća u Novi Sad i dobija mesto nastavnika muzike i pojanja u gimnaziji u kojoj se i sam školovao. Pored toga, aktivan je i na mnogim drugim poljima. Godine 1903. pokreće časopis Srpski muzički list i notnu ediciju Srpska muzička biblioteka, u kojoj objavljuje sopstvene kompozicije i dela svojih savremenika; 1909. osniva muzičku školu, koja danas nosi njegovo ime.

Uz sve to, piše udžbenike za svoje đake, među kojima su Teorija notnog pevanja, i Klavir i učenje klavira. Takođe, prevodi strana muzičko-teorijska dela; sastavlja zbornike crkvenih pesama za upotrebu pri pojanju; piše članke za svoj časopis i za Letopis Matice srpske; deluje kao horovođa i orkestarski dirigent; bavi se klavirskom i vokalnom pedagogijom, na koncertni podijum dovodi tamburaške ansamble; zauzima se za osnivanje Saveza srpskih pevačkih društava itd.

Posvećeni stvaralac 

Isidor Bajić je bio veoma posvećen i muzičkom stvaranju. Kao kompozitora, privlačili su ga raznoliki muzički žanrovi i oblici – od solo pesme i opere, preko klavirske minijature i simfonije, do spletova namenjenih tamburaškim orkestrima.

Bajić komponuje u romantičarskom duhu, jednostavno i pregledno, sa preovlađujućim osloncem na folklorne uzore. Mnoge pevane numere koje je pisao za pozorišne komade Seoski lola, Čučuk Stana, Divljuša i Rakija, stekle su veliku popularnost, pa su se kasnije raširile kao narodne tvorevine. Među njima su i danas slušane pesme Po gradini mesečina sija, Zračak viri, Jesen stiže, dunjo moja, ili pak narodna igra Srpkinja, koju je Bajić kasnije uneo u svoju operu Knez Ivo od Semberije.

Omiljena narodna muzička drama

Knez Ivo od Semberije je jedna od prvih srpskih opera. Bajić ju je radio prema istoimenoj nacionalno-romantičarskoj drami Branislava Nušića, čiji je osnovni motiv borba između turskih osvajača i srpskog roblja. Delo je protkano narodnim melodijama, uz posebne muzičke karakterizacije likova iz dva suprotna tabora – srpskog i turskog. Ističu se zaokružene muzičke celine, poput igara opersko-baletskog tipa – Srpkinja i Čočečka igra ili hora Ej, ko ti kupi. Premijerno izvedena 1911. godine u Narodnom pozorištu u Beogradu, ova Bajićeva opera ubrzo je stekla status omiljene narodne muzičke drame i doživela je veliki broj repriznih izvođenja.

Ciklusom solo pesama Pesme ljubavi, kao i ciklusom klavirskih minijatura pod nazivom Album kompozicija, obuhvaćena su dela u kojima se Bajić znatno udaljio od folklornih uzora i ujedno ostvario najviši stepen ličnog umetničkog izraza. Ipak, melodika solo pesama podseća na stare gradske pesme i romanse, na šta posebno ukazuju ostvarenja Divna si, Magla pala, Veruj da te ljubim i Uspavanka mome sinu Vladimiru. Ona u osnovi odslikava vreme prožeto nacionalnim osećanjima i interesovanjem za folklor, ali je i pod snažnim uticajima tadašnjih evropskih muzičkih tokova.