Odabrana dela – izbor Nikole Kusovca

Zbirka odabranih eseja istoričara umetnosti Nikole Kusovca na prvi pogled ostavlja utisak sadržinski monolitnog rada vrsnog poznavaoca savremenog srpskog likovnog stvaralaštva posmatranog u širem receptivnom okviru, od kraja XlX veka, pa do danas. Ali, čitalac će se brzo uveriti da Kusovčeva refleksija umetnosti pomenutog vremenskog segmenta nije sadržinski reducirana jedino na njegov istorijski aktuelan aspekt. O tome najrečitije svedoči uvodni esej sa podnaslovom „Srpsko slikarstvo posle 1690., između ikone i slike".

Pisac ove knjige ubedljivo pokazuje da događanja u srpskoj likovnoj umetnosti našeg vremena ne bi bila razumljiva bez osvrta na njihove korene koji zadiru u dublju prošlost. Za potpuno razumevanje tih zbivanja neophodan je i ozbiljno usmeren teorijski način tumačenja. Na taj način, može se ostvariti za Kusovca karakteristična sklonost prema ispitivanju autohtone, nacionalne karakteristike srpskog likovnog stvaralaštva, posmatranog u celini. Reč je o sudbinskom preusmerenju našeg slikarstva od tradicionalnog, provizantijskog „sakralnog jezika simbola", karakterističnog za vreme dominacije umetničkog stvaralaštva nastalog pod okriljem crkve u srednjem veku, do prelomnog događaja, velike seobe Srba pod Arsenijem Čarnovićem koje će u novom prostoru velikog Habzburškog carstva, biti izloženo uticaju barokne kulture, ideja prosvetiteljstva, i ovaploditi se u formiranju građanskog društvenog sloja. U tako oformljenom ambijentu javila se i razvila baza naše savremene, moderne, „realističke" umetnosti, sinkretički prožeta recidivima žilavog „simboličkog" duha tradicionalne provizantijske geneze.

Tekstovi koji slede posle ovako sročenog uvoda, posvećeni stvaralaštvu pojedinih, istaknutih umetnika prošlog, i početka ovog veka, u skrupuloznoj analizi njihovih tvorevina, zapravo potvrđuju Kusovčevu tezu, postavljenu u uvodnom eseju. Po njoj, ono što je autentično, nacionalno u našoj likovnoj umetnosti danas, kao i juče, naznačeno je više u njenom duhu (i ako se ni on nije u potpunosti iskazao) nego u „stilu" i jeziku, od vajkada opterećenom „pozajmicama" od kulture razvijene Evrope, prvobitno od Vizantije, Venecije, Habzburške imperije, pa do savremenog Beča, Minhena, Pariza, do Njujurka, tih centara „hodočašća" generacija naših umetnika. Kusovac PREDGOVOR 8 ne poriče da je i u takvom, hibridnom domaćem kulturnom ambijentu ostvareno ne malo tekovina visoke umetničke vrednosti. Ali potpuni kulturno i civilizacijski artikulisan domaći umetnički iskazan obrazac do danas nije ostvaren.

Đorđe Kadijević 

Ovde možete pogledati/preuzeti liflet izložbe