Komemoracija stradalim Srbima u Aradskoj tvrđavi

Počast su odali i položili venac kod spomen-obeležja u okviru Aradske tvrđave, kao i kod spomen-kosturnice Pomenirea, državni sekretar Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Republike Srbije Negovan Stanković, koji je predvodio ceremoniju u ime Vlade Republike Srbije, zajedno sa generalnim konzulom Republike Srbije Vladanom Tadićem i predstavnicom Ministarstva za rad, zapošljavanje, borač­ka i socijalna pitanja Milicom Đurić, u prisustvu kadeta Vojne akademije iz Beo­grada, stude­nata Krimi­na­lis­tičko-poli­cij­ske akademije iz Beograda i predstavnika Udruženja potomaka ratnika 1912-1920. Slavo­ljuba Stoja­di­novića.

Dostojanst­veno oda­vanje počasti stradalim Srbima polaganjem venca na spomen-obeležje i spomen-kosturnici iskazali su, takođe, predsednik Saveza Srba u Rumuniji Ognjan Krstić, potpredsednik Saveza Srba u Rumuniji Darko Voštinar, istoričar Božidar Panić i potpredsednica Županijskog saveta Arad Klaudija Bogičević, kao i predstavnici Grada Arada.

Komemorativnoj svečanosti prisustvovao je u ime prefekta županije Arad Florentine Horgee, zamenik prefekta Vasilika Damian, koji se nakon verskog obreda obratio prisutnima biranim rečima poručivši da se celokupna svest naroda mora pobrinuti da se zverstva iz Aradske tvrđave nikada više ne ponove, što će se dostići negovanjem strpljivosti, tolerancije, mudrosti i spokojstva, kao jedine nade za život u miru i prosperitetu.

"Ne smemo zaboraviti srpske junake koji su stradali u logoru Aradske tvrđave. Sećanja na one koji su stradali tih dana tera nas da ih poštujemo", zaključio je Damian na kraju svoje prigodne besede, poručivši da Vlada Rumunije odaje počast stradalim internircima.

Potom se obratio državni sekretar Negovan Stanković, nazvavši Aradsku tvrđavu simbolom tiranije nekadašnje Austougarske prema Rumunima, Srbima i drugim narodima, u kojoj je pokušaj utamničenja slobode tokom Prvog svetskog rata dostigao najmračniju emanaciju radikalnog zla.

"Ovde su dovođeni svi. Od tek rođene dece do staraca. Mučeni su glađu, žeđu, hladnoćom, vrućinom, batinama i prljavštinom, koji su prouzrokovali epidemije pegavog tifusa, tuberkuloze i dizenterije. Bolesti su kosile silno i neumoljivo", tužnim rečima je državni sekretar Stanković govorio o najtežim patnjama Srba u Aradskoj tvrđavi, dodavši da je zajedništvo koje je stvoreno tokom ovog stradanja između Srba i Rumuna neuništivo i večno.

Grozote u Aradskoj tvrđavi prvi je obznanio rumunski rodoljub Štefan Čičo Pop, tadašnji rumunski poslanik u Mađarskom parlamentu, predočivši vojnim vlastima u Beču i parlamentu u Budimpešti brojne strahovite prizore, poput mrtve majke sa živim detetom u naručju.

Ni Dante nije video pakao, naslov je jednog članka čuvenog novinara Radivoja Markovića.

Gradsko groblje Pomenirea je u to vreme postalo pretesno za ubijene i pomrle Srbe. Jedan od preživelih logoraša je zapisao:

Cilj je postignut: da je naših svakim danom sve manje! Sistematsko istrebljenje!