Spomenici iz doba SFRJ – jednima spektakularni, drugima ružni

O Balkanu, njegovom temperamentu i junacima pevalo se, pravili su se filmovi i gradili spomenici. Više od 2.000 podignuto je samo za vreme SFR Jugoslavije.

"Tako su spomenici tog vremena bili najsavremeniji mogući, kakvi su mogli da budu u Njujorku, Londonu ili Parizu, a onda početkom 21. veka je prevladao koncept grobljanske arhitekture i vulgarnog realizma", smatra istoričar Predrag Marković.

Tjentište iz Doline Heroja, Spomenik revolucije na Kozari, Šumarice, spomenik na Kosmaju. Jednima su bili spektakularni, drugima ne. Ipak, za vreme u kojem su stvarani bili su odraz modernosti.

"Razlikuju se od tih prvih spontanih spomenika koji su više bili spomen-ploče ili skulpture poput ovih bisti koje imamo ovde izložene gde se slavi određeni heroj ili heroina do tih visoko modernističkih spomenika poput modela za Kozaru", navodi Ana Panić, kustoskinja Muzeja Jugoslavije.

Predrag Marković podseća da smo sačuvali većinu spomenika revolucije.

"Ne treba zaboraviti da je recimo u Njujorku, kad je održana izložba naše arhitekture, da su svi veliki listovi pisali panegirike o jugoslovenskoj spomeničkoj arhitekturi, kao jednoj od najboljih na svetu", dodaje Marković.

Bili jugoostalgičari ili ne, slavlja su gotovo nezamisliva bez muzike baš tog vremena, a "Otpisni", "Bitka na Neretvi" ili "Sutjesci", "Užička Republika" i dalje su filmska ostvarenja koja rado gledamo.

Ime Jugoslovneskog dramskog pozorišta dovedeno je u pitanje 2013, ali je tu prepreku sećanje na istoriju preskočilo.

Jedna od najprometnijih ulica u Beogradu u koju se ulivaju Skadaralija, Džordža Vašingtona i Cvijićeva, više od decenije nosi naziv Bulevar Despota Stefana. Ipak, i dalje je za mnoge ovo Ulica 29. novembra.

Današnji dan je poslednji put obeležen kao praznik 2001. godine.