Tajne kartonskih kutija bečkog Arhiva

Srbi iz Beča, Radovan B. Milić i Snežana Minić, članovi Slovenačko srpskog kulturno humanitarnog društva „Sretenje" iz Slovenskih Konjica (Slovenija) i ovog puta su duboko „zakopali" u tajne kartonskih kutija Nacionalnog arhiva Austrije. Posle tačno 194. godine iz tamnih arhivskih depoa, na svetlost istorijske scene današnje Srbije izvukli su nepoznata dokumenta koja govore o periodu vladavine Kneza Miloša Obrenovića i dobijanja nezavisnosti Kneževine Srbije od Osmanskog carstva.

U trideset šest arhivskih kutija, sa više desetina hiljada različitih dokumenata iz devetnaestog veka pronađeno je trideset četiri izuzetno značajna dokumenta sa preko dvesta pečatiranih papira koji su bili predmet istraživačkog rada ovo dvoje predanih i posvećenih istraživača.

„Radi se o sasvim novim otkrićima, do sada neobjavljivanim izveštajima koji su putem tajnih diplomatskih kanala stizali ministru spoljnih poslova Austrije iz Konstantinopolja, današnjeg Istanbula. Požuteli papiri, pisani na francuskom jeziku, govore o spoljnopolitičkim događanjima u Srbiji, u prvoj polovini devetnaestog veka i nastojanju Miloša Obrenovića da od Osmanskog carstva izdejstvuje nezavisnost za svoju Kneževinu. U izveštajima su detaljno analizirana događanja u ustaničkoj Srbiji koja obuhvataju obaveštajna saznanja o Knezu Milošu prema predstavnicima turskih vlasti. Reč je o značajnim dokumentima koja do dana današnjeg nisu bila dostupna srpskim istoričarima, niti su im bila poznata, uključujući i Radoša Ljušića autora knjige „Knez Miloš državotvorni vladar", kažu istraživači.

Dokumenta koja su ovo dvoje vrednih i posvećenih pregalaca spasili tamničenja u depoima Nacionalnog arhiva Austrije, trebala bi da upotpune sliku o knezu Milošu Obrenoviću i Srbiji s početka 19. veka. Da bi se to i ostvarilo, potrebno bi bilo da sva otkrivena dokumenta uz pomoć države budu publikovana u jedinstveni Zbornik dokumenata diplomatske građe koji sadrže izveštaje habsburškog poslanstva u Konstantinopolju od 1828. do 1838. godine. Jedino na taj način bi ovo jedinstveno otkriće moglo biti u funkciji države Srbije i zainteresovane srpske javnosti.

Pored navedenih, sasvim slučajno i neplanirano, otkrivena su još dva dokumenta sa jedanaest papira koja datiraju iz 1837. godine, a odnose se na ondašnju Crnu Goru i Vladiku Njegoša.