Nova diskografija - Album „Afrički pijanizam“

Objavljivanje ovog izdanja koincidiralo je sa „mesecom crne istorije" koji se u Sjedinjenim Američkim Državama obeležava svakog februara, a predstavlja solistički prvenac ove pijanistkinje nigerijsko-rumunskog porekla. Na albumu se nalaze dela sedam afričkih autora - rođenih od Maroka do Južne Afrike, kojima je zajedničko spajanje zapadnoevropske, klasične i afričke, tradicionalne muzike. Ovaj neobičan spoj u literaturi se označava terminom „afrička umetnička muzika", a pojavio se tokom XX veka, nakon povratka studenata afričkog porekla sa studija u Evropi i njihovog novog odnosa prema sopstvenom muzičkom nasleđu, kao i klasičnom muzičkom idiomu. Nigerijski kompozitor Akin Euba smislio je termin „afrički pijanizam" kako bi preciznije opisao ovu fuziju u žanru klavirske muzike, a taj naziv preuzela je i pijaniskinja Rebeka Omordija, za svoj diskografski prvenac.

Uprkos složenim odnosima proisteklim iz vremena kolonijalizma i problematičnosti nametanja evropske kulture kao uzornog modela, prihvatanje evropskih standarda u oblasti strukturne i tonalne organizacije muzike dovelo je do formiranja relativno malog, ali istaknutog kruga kompozitora čija dela polako dolaze i do publike izvan afričkog kontinenta. Pored toga, ovim je bilo omogućeno ono što je ganijski kompozitor Džozef Henson Kvabena Nketija nazvao „studijom jedinstva i raznovrsnosti", jer je kroz sintezu evropskih i tradicionalnih afričkih elemenata, moglo da se iskaže i svo bogatstvo različitih kultura ovog kontinenta. A ono je impresivno, jer na kontinentu živi preko 3000 različitih etničkih grupa, koje imaju svoje tradicionalne melodije, ritmove, instrumente i obrede koji prožimaju svakodnevni život.

Na ovom albumu, Rebeka Omordija odabrala je dela sedam kompozitora - iz Nigerije, Gane, Južnoafričke Republike i Maroka, rođenih u rasponu od dvadestih do sedamdesetih godina prošlog veka, pružajući raznovrstan portret ove gotovo nepoznate kompozitorske prakse.

Prvo delo koje ćete čuti u večerašnjoj emisiji su Egun varijacije u Ge-duru Ajoa Bankolea, ugledne nigerijske ličnosti pokreta „afričke umetničke muzike", koji je ubijen u svojoj 41. godini. Uprkos preranoj smrti, za sobom je ostavio obiman opus, u kojem je spajao evropske strukturne modele i tradicionalne elemente muzike preko 200 različitih nigerijskih etničkih grupa. U Egun varijacijama, to je tradicionalna pesme „Tona Nove" ove entičke zajednice koja živi u okolini Lagosa i na samom zapadu Nigerije.

U emisiji ćete čuti i ostvarenja ganijskog kompozitora i teoretičara Džozefa Hensona Kvabene Nketije, koji je studirao u Londonu i u Sjedinjenim Američkim Državama. Ovaj izuzetno dugovečan autor, koji je umro 2019. u 98. godini, jedan je od najznačajnijih autora koji su komponovali i pisali o afričkoj muzičkoj estetitci. O svojim „pedagoškim studijama", iz ciklusa „Afrički pijanizam", po kom album nosi naziv, tako govori: „(ova dela) odnose se na stil klavirske muzike čiji je karakteristični idiom proizašao iz procedura afričke muzike za udaraljke, što se odražava u preuzetim modelima zvona, bubnjeva, ksilofona i muzike za mbiru... Njen harmonski idiom može biti tonalan, konsonantan ili disonantan, u zavisnosti od raspoloženja kompozitora ili impresije koju želi da ostvari... u tom smislu, afrički kompozitor ne mora da prati bilo kakvu određenu školu kompoizicije, jer je njegov prevashodni cilj da istraži potencijal afričkih ritmova i njihovog tonalnog korišćenja", navodi Nketije, objašnjavajući sopstvenu poetiku, ali i pružajući smernice drugim autorima arfičke umetničke muzike.

Fred Onoverosuoke rođen je 1960. godine u Gani, ali je muziku studirao u Sjedinjenim Američkim Državama, čiji je naturalizovan državljanin postao nešto kasnije. Danas karijeru gradi kao kompozitor klasične i primenjene muzike, čija je muzika korišćena i u filmu Roberta de Nira, Dobri pastir. Kompozicija čije ćete odlomke čuti u večerašnjoj emisiji, Pet kaleidoskopa za klavir, nastala je 2013. godine i napisana je upravo za pijankistkinju Rebeku Omordiju, koja je i zabeležila ovaj premijerni snimak.

Do kraja emisije čućete još i Nokturno marokanskog autora Nabila Benabdeldžalila, najmlađeg od svih kompozitora predstavljenih na albumu „Afrički pijanizam". Ovaj umetnik rođen 1972. godine najzančajniji je marokanski autor na svetskoj koncertnoj sceni, a seriju nokturna, na kojoj i danas radi, započeo je 1992. Ova dela otkrivaju genezu njegovog stila, u kojoj koristi elemente arapske i evropske muzike.

Urednica emisije: Ivana Nemarević