Muzika viva – 68. Međunarodni Rostrum kompozitora

Na početku emisije čućete delo „Tikun" koje je preporučeno u generalnoj katergoriji, a koje je komponovala Sara Nemcov. Ova nemačka umetnica, rođena 1980. godine, već je dobro poznato ime na međunarodnoj muzičkoj sceni. Kao dobitnica brojnih stipendija i nagrada, sarađivala je sa vodećim izvođačima savremene muzike širom Evrope. U njenom opusu od preko 100 dela, nalaze se ostvarenja u gotovo svim žanrovima, a njen muzički jezik prepoznatljiv je po kompleksnim strukturama i neobičnim zvučnim kombinacijama, kao i interakciji između akustičnih i elektronskih instrumenata. Ostvarenje „Tikun", koje je predstavljalo selekciju Švajcarske na ovogodišnjem Rostrumu, naziv je dobilo prema hebrejskoj reči koja znači „isceljivanje" odnosno „popravljanje sveta". Prema ovom konceptu, zadatak svakog čoveka jeste da svet učini boljim. Naime, prema predanju, sudovi sa božijom svetlošću su se davno rasprsli i iskre svetlosti su se rasule po svetu, kao životna energija. Međutim, uništenje tih sudova je dovelo i do pojave zla. Zato je zadatak svakog od čoveka da pokuša da pronađe i prikupi te iskre, kako bi se popravile pukotine sveta. Kompozicija predstavlja jedan deo tetralogije „Cimcum", ciklusa koji je Sara Nemcov posvetila mističnim konceptima nastanka sveta.

Pored ove kompozicije, koja je odabrana kao jedno od devet preporučenih dela na ovogodišnjem Rostrumu kompozitora, selekciju Švajcarske predstavljao je i Aleksandar Babel sa ostvarenjem pod nazivom „Put nadole". Ovaj perkusionista i kompozitor, aktivan je kako na savremenoj klasičnoj, tako i improvizatorskoj sceni. U kompoziciji sa kojom se predstvio, Babel je napravio analogiju sa arhitektonskim rešenjem čuvene zgrade osiguravajućeg društva Lojd u Londonu, na čijoj fasadi su vidljivi svi uobičajeno prikriveni elementi - cevi, ventilacioni otvori, konstrukcija lifta... Na isti način, Babel u ovoj kompoziciji za klavir i violončelo u prvi plan stavlja one elemente koji se najčešće izgube u procesu pripreme jednog muzičkog dela, kao što su brojanje taktova, pomeranje pultova, ili anatomija samih instrumenata. Rezultat je kompozicija koja zvuči improvizaciono, sa interesantnim zvučnim situacijama i pokretljivim ritmovima.

U kategoriji autora do 30 godina starosti preporučene su četiri kompozicije, a autorka jedne od njih je mlada Estonka, Madli Marje Gilderman. Rođena 1994. godine, osnovne studije je završila u Talinu, a danas se usavršava na Akademiji za umetnost u Cirihu. U njenom još uvek nevelikom opusu, kao crvena nit se provlači inspiracija bioakustikom i biološkim procesima. I u kompoziciji „Transpiracija", ona pokušava da dočara proces odavanja vode sa površine biljaka, pretvaranje vode u paru i njenim izlaskom kroz stome. Prema rečima autorke „prevođenjem različitih faza transpiracije u muziku, slušalac započinje zvučno putovanje tokom kojeg je u mogućnosti da iskusi i primeti ono što inače ne bi moglo biti opaženo pomoću naših čula". Muzički, delo je veoma bogato, sa brojnim, tehnički vešto napravljenim zvučnim situacijama i lepo vođenim linijama.

Pored ove mlade autorke, selekciju Estonije je predstavljao i Araš Jazdani. Ovaj umetnik, koji je studirao na Kraljevskoj akademiji za muziku u Stokholmu, Muzičkoj akademiji u Bazelu i Estonskoj akademiji za muziku i pozorište u Talinu, bavi se primenom akustičnih i psihoakustičnih fenomena u muzici. Njegova kompozicija „Hureh" ispirisana je pesmom iz njegovog zavičaja, planinskog regiona u Iranu koji naseljavaju različita plemena. Ova pesma zapravo je tužbalica koju su pevali muškarci, spontan i neposredan izliv emocija u trenucima očaja i nemoći, koju Jazdani vezuje za iskustvo izbeglištva i gubitka doma. Kao tekstualni predložak, iskoristio je pesmu iranskog pesnika Nime Jušidža, čije stihove povremeno izvodi unazad, stvarajući poptuno nova značenja.

Urednica emisije: Ivana Neimarević