Vek harmonike – Kompozicije Isanga Juna i Judžija Takahašija

Isang Jun rođen je 1917. u Koreji, a sa 14 godina započeo je studije kompozicije u Japanu. Početkom Drugog svetskog rata vraća se u Koreju, gde je učestvovao u tajnim antijapanskim aktivnostima, što je dovelo do njegovog hapšenja. Studije kompozicije nastavio je tek 1956. godine u Parizu, a potom i u Berlinu kod Borisa Blahera koji je imao i najveći formativni uticaj na njegovo stvaralaštvo. Poznat je kao kompozitor dela za velike sastave, te njegov opus broji sedam simfonija, četiri opere, jedanaest koncerata kao i veliki broj komada kamerne muzike. Predavao je na Univerzitetima u Hanoveru i Berlinu a imao je i zapaženu ulogu u muzičkom životu Nemačke, dok je u Severnoj Koreji počastvovan osnivanjem instituta koji nosi njegovo ime.

Muzički jezik Isanga Juna može se opisati kao spoj azijske filozofije, estetike i muzičkih stilova karakterističnih za avangardne kompozicione tehnike zapadnoevropskih autora. Sam Jun je isticao tri glavne niti koje su mu bile važne za pisanje: Tehnika haupt ton - Junova lična adaptacija teorije korejske dvorske muzike koju je potom filtrirao kroz zapadnjačku notaciju i dodekafonsku tehniku. Za svoje kompozicije koje je pisao 80-ih i 90-ih godine XX veka, autor je dodatno prilagodio ovu tehniku i nazvao je haupt klang, ili glavni zvuk umesto tona, tretirajući veće akumulacije tonova na način uporediv sa pojedinačnim tonovima u kamernim delima.

Druga nit, kako je Jun isticao, je adaptacija korejskih instrumentalnih tehnika sviranja za zapadnoevropske instrumente, i treća je muzička prezentacija azijske filozofije, posebno taoizma, konfučijanizma i korejskog šamanizma. Taoistički princip koji stoji u pozadini njegovog stvaralaštva možda se najbolje vidi u njegovom Končertinu za harmoniku i gudački kvartet, i to u figurama koje predstavljaju prelazak iz tame u svetlost, odnosno u kontrastu između visokih, kako autor kaže „ptičjih" violina i grupa akorada u harmonici. Delo je napisano 1983. godine tokom treće stvaralačke faze Isanga Juna, a čućete ga u tumačnju harmonikašice Mie Miki i članova kvarteta Nomos.

Bakalar i miris za harmoniku, električnu gitaru, bariton saksofon i klavir Judžija Takahašija, našlo se na duplom izdanju premijernih snimaka ovog pionira japanske umetničke muzike, koje je prošle godine priredio pijanista i dirigent Joiči Sugijama. Takahaši je tokom 20. veka sarađivao sa kompozitorima kao što su Ksenakis, Bulez, Kejdž i Fos, unoseći zapadnjačke avangardne uticaje u japansku muziku, i mešajući ih često sa tradicionalnom istočnjačkom muzikom. Mnogi snimci Takahašijevih dela, ali i partiture, bili su izgubljeni, pa su bile potrebne godine istraživanja da oni budu pronađeni. Kompozicija Kagahi, na primer, po kojoj ovaj dupli album posvećen različitim aspektima Takahašijeve muzičke ličnosti i nosi ime, pronađena je u njujorškoj javnoj biblioteci.

Urednica: Marija Šekularac Vuković